حجت الا سلام علي ثقفي در گفت وگو با خبرنگار سياسي "مهر" درباره " آسيب شناسي سيطره غلظت يافتن ادبيات ديني بدون ظهور رفتارهاي ديني" اظهار داشت : گاهي فردي از دين سخن مي گويد، اما به علت ناتواني و ضعف نفس به احكام ديني عمل نمي كند و گاهي نيز فردي تعمدا از انجام وظايف و تكاليف ديني خود سر باز مي زند.
وي افزود: منشاء همه رفتارهاي كساني كه وعده عمل به دين مي دهند، اما به وعده خود عمل نمي كنند، نفاق نيست و بايد كاركرد افراد را با تفاوت هاي خود مورد بررسي و ارزيابي قرار داد.
اين پژوهشگر در ادامه به بررسي برخي مفاهيم مشابه غلظت يافتن ادبيات ديني بدون مابه ازاي خارجي آن پرداخت و "ريا، عهدشكني و خلف وعده" را از جمله موارد مشابه "سيطره يافتن ادبيات ديني بر رفتار ديني" دانست.
تقفي "ريا" را "تظاهر كردن به نيكي بدون نيك رفتاري" تعريف كرد و گفت : خداوند در قرآن كريم از رياكاران و منافقان كه مي گفتند "اگر دشمن را ببينيم در برابر آن ايستادگي مي كنيم و در عمل به جاي استقامت، راه گريز را در پيش مي گرفتند و از جهاد رويگردان بودند" سوال كرده است كه چرا از كاري سخن مي گوييد كه آن را انجام نمي دهيد.
وي همچنين در خصوص "نقض پيمان و عهدشكني" اظهار داشت : ترك وفا نيز از ديگر عناويني است كه در تجلي غلظت يافتن ادبيات ديني بدون رفتار ديني موثر است و بر اساس آن افراد اظهار تدين مي كنند، اما باوجود وعده هاي ايمايي براي عمل به دين و مسووليت پذيري، از تحقق شعارها و عهد خود خلاف مي نمايند و دينداري آنان بيش از عمل در قولشان آشكار مي شود.
اين روحاني فعال در حوزه سياست، خلف وعده را اين گونه تعريف كرد كه "انسان وعده اي دهد، اما به وعده خود عمل نكند" و در ادامه تصريح كرد: خداوند در ادامه آيه شريفه "لم تقولون ما لا تفعلون" مي فرمايد "برخي وعده دادند كه رسول ما را ياري كنند اما به وعده خود عمل نكردند.
ثقفي ادامه داد: امام علي (ع) در نامه خود به مالك اشتر، ايشان را از وعده دادن به مردم و تخلف كردن از آن برحذر داشته است و فرموده است كساني كه بدون عمل به دستورات دين اظهار تدين مي كنند، موجب بروز غضب الهي مي شوند و امام صادق(ع) هم بر همين نكته تاكيد فرموده اند.
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد در بخش ديگري از اين گفت وگو، از "غلظت يافتن ادبيات ديني بدون ظهور رفتارهاي ديني" به عنوان "بلاي انسانيت در دوران معاصر" ياد كرد و به بررسي خاستگاه اين مساله در سه حوزه "نيت، انديشه و رفتار انسان ها" پرداخت.
ثقفي توضيح داد: اگر نيت انسان نادرست باشد، يا فرد از همان ابتدا قصد وعده دروغين داشته باشد و يا اظهار و تظاهر امر بدون درون گرايي باشد، ريا و نفاق رخ خواهد داد، اما اگر شخص بدون برخورداري از بصيرت نسبت به دين صرفا داراي نيت سالم باشد و بخواهد بر مبناي آن به احكام دين عمل كند، به صورت جدي به سوي ظواهر مي رود.
وي تاكيد كرد كه "انساني كه داراي نيت پاك و خالصانه باشد، اما دست او از علم و دانش كوتاه بوده و از جامعيت دين بي اطلاع باشد، پوسته و قشر آن را مي گيرد و با رفتار خود زمينه غلبه ظاهر دين بر باطن آن و شعارزدگي به جاي عملگرايي و لفاظي و تحجر را در جامعه فراهم مي كند".
مدير مركز تحقيقات اسوه در ادامه از اهتمام گذشتگان به مظاهر دين در قبال فراموش كردن باطن آن انتقاد كرد و اظهار داشت: امروز كه بحث دولت اسلامي مطرح شده است، اگر تنها عنوان "اسلام" را براي "نوع دولت" به كار برده و اين سخن كه بايد همه امور اسلامي باشد را تكرار نماييم، ولي به دنبال كسب معارف دين نرويم به جاي دولت ديني، دولتي متحجر توليد خواهيم كرد.
ثقفي همچنين به "رفتارشناسي ديني حاكمان" پرداخت و متذكر شد : چنانچه متوليان امر مديريت كشور داراي نيت سالم و بصيرت ديني باشند، اما به دليل سستي و كسالت و ضعف نفس در عمل به احكام دين و انجام وظايف خود در راستاي تحقق دولت اسلامي كوتاهي نمايند، موجب سيطره گفتار بر كردار اعضاي اجتماع انساني مي شوند.
وي تاكيد كرد: در اين صورت افراد به طور ناخواسته به سراغ اجراي بخش هاي ساده دين مثل نماز و روزه و عبادت و رعايت آداب ظاهري مربوط به آن در سطح جامعه مي شوند و به عمق فرايض ديني توجه نخواهند كرد.
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد در بخش ديگري از گفت وگوي خود با "مهر" ، آثار و نتايج سيطره يافتن ادبيات ديني بر رفتار ديني را تشريح كرد و ادامه داد: نخستين محصول غلظت يافتن ادبيات ديني بدون ظهور رفتار ديني بروز غضب الهي است كه امام سجاد در اين خصوص مي فرمايد "خدايا! براي غضب تو همين بس كه من در اجراي احكام تو به دستورات انس و جن عمل نمايم و عدو را بهتر از تو اطاعت كنم".
ثقفي افزود : آثار ديگر اين مساله بروز رياكاري و نفاق در جامعه و رواج دين فروشي و گسست همبستگي مذهبي و سست عهدي در جامعه و ايجاد نفرت اجتماعي است كه در اين زمينه حضرت علي (ع) به مالك مي فرمايد اگر خلف وعده كني غضب الهي تو را فرامي گيرد.
"در جامعه اسلامي اگر مسوولان به آنچه وعده مي دهند عمل نكنند و ظواهر را بگيرند، گروهي به سوي حفظ ظواهر مي روند و افراد راسخ تر نسبت به حاكميت احساس انزجار مي كنند و فضاي بي اعتمادي بين حاكميت و ملت و در ميان مردم نسبت به همديگر توسعه مي يابد".
وي از "زوال تعقل و تفكر در جامعه" به عنوان يكي ديگر از آثار و نتايج غلبه گفتمان بر رفتار نام برد و افزود: اگر از نظر توده مردم فقط ظواهر و پوسته مذهب هنجار تلقي شود، استخوان دين دچار پوكي شده و با مرور زمان اهل انديشه و تفكر منزوي شده و جمود و تحجر جامعه را فرامي گيرد.
ثقفي "آخرين اثر سيطره گفتمان بر رفتار" را "ناكارآمدي" عنوان كرد و ادامه داد : چنانچه دولت و كارگزاران حكومت، به سوي سستي در اجراي وظايف و عدم اهتمام براي رفع اين آفت گام بردارند و بخواهند عيب خود را در لعاب دين بپوشانند، دولت به سوي ناكارآمدي و زوال گام برمي دارد.
اين روحاني فعال در حوزه سياست، مخاطب اصلي سخنان مقام معظم رهبري را خواصي دانست كه در طول 25 سال گذشته در مقاطع مختلف صاحب احوالات گوناگون بودند و در ادامه به بررسي احوالات متفاوت آنان پرداخت.
وي گفت : بخشي از خواص جزو متدينين بودند و با اسامي سياسي مختلف در درون حاكميت قرار داشتند كه از دين و مظاهر آن مانند عدالت و تقوا سخن مي گفتند، اما به آن عمل نمي كردند و رفته رفته دچار تضاد رفتار و گفتار شدند كه انتخابات نهم، نوعي پاسخ منفي به عملكرد آنان بود.
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد خاطرنشان كرد: "بخش قابل توجهي از مسوولان اجرايي حتي ظواهر دين را ترك كردند و براي فاصله گرفتن از دين و توجيه رفتار خود، بهانه اعتراض به رفتار گروه اول را مطرح كردند و نگرش آنان همچون پيچك به دور اندام مديريت اجرايي ما تنيده شد".
ثقفي ادامه داد : امروز پس از سال ها مردم با ارايه پيامي مشخص به حاكمان ثابت كردند كه با اصل دين هيچ مشكلي ندارند و به رفتارهاي مذهبي بدون واهمه و تملق مي نگرند و اين پيام توسط كساني كه مديريت اجرايي را برعهده گرفتند، شنيده شد و اكنون كه بدون ترديد دولت جديد نيت خدمت و اجراي احكام دين را دارد، همه اركان آن بايد در اين راستا بصيرت و معرفت نسبت به احكام ديني كسب نمايند.
وي تاكيد كرد: مديران جديد هرگز نبايد از كسب علوم دين و مديريت ديني احساس استغنا كنند، در غير اين صورت در آينده، با در دست داشتن پرچم دين كار خود را مي كنند و جامعه را به گذشته بازمي گردانند.
اين پژوهشگر در ادامه با اشاره به وجود روحيه افراط و تفريط پاندولي در جامعه كه گاهي خود را در ظاهر برپايي محافل مذهبي و حضور متدينان در مراسم دعا و نيايش ظاهر مي سازد و گاهي خود را در كسوت گريز از دين مي نمايد ، خاطرنشان كرد كه حكومت و دولت مي تواند در ايجاد تعادل در اين روحيه، ميان شعاير و رفتارهاي ديني اجتماع توازن و تناسب برقرار كند.
ثقفي راه تحقق اين مساله را اين گونه تبيين كرد : خواص جامعه بايد براي اين كه در حوزه نيت دچار دوگانگي نشوند، معنويت و خودسازي را در دستور كار قرار داده و با برنامه زيري به سوي سلامت روح گام بردارند.
وي در خاتمه با بيان اين كه "اشتغالات و استهزائات ديگران نبايد مانع از حركت كارگزاران دولت اسلامي در اين مسير شود" ادامه داد : دولت بايد براي اجرايي شدن دستورات دين در حوزه مديريت سرمايه گذاري نمايد و با مراجعه به اهل فكر، به دنبال توليد ايده و علم ديني متناسب با نيازهاي حكومت باشد، در غير اين صورت حتما در حوزه عمل گرايي دچار ظاهرگرايي خواهد شد.
نظر شما