هویت انقلابی ما چیزی جز هویت اسلامی ما نیست

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست علمي «هويت انقلابي» روز دوشنبه 28 مهرماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمين علی ذوعلم رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی، دكتر مظفر نامدار و غلامعلی سلیمانی عضو هيات علمي گروه مطالعات انقلاب اسلامي پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

در ابتداي اين نشست حجت‌الاسلام و المسلمين ذوعلم درباره ضرورت بحث در زمینه هویت انقلابی و برخی پرسش‌ها و ابهاماتی که در این زمینه وجود دارد، گفت: آیا انقلاب یک مؤلفه هویت‌ساز است؟ آیا انقلاب یک حادثه اجتماعی بوده و هم‌عرض ایرانی بودن و مسلمان بودن است؟ انقلاب چه نقشی در هویت سازی داشته است؟ اینها برخی از پرسش‌هایی است که باید بدان پاسخ دهیم.

وی در ادامه افزود: یکی از خلاءهای زیرساختی در جامعه ما این است که تاکنون به یک نظریه اسلامی و قابل قبول در زمینه هویتی نرسیدیم ما در این بحث به دو پرسش اساسی پاسخ می‌دهیم نخست اینکه آیا هویت انقلابی یک امر واقعی است و وجود دارد و دوم اگر وجود دارد ، عناصر این هویت چیست؟

ذوعلم با تأکید بر اینکه هویت یک امر عینی است، نه ذهنی، توضیح داد: هویت نتیجه و محصول فرآیندهای اجتماعی است پیشینه و ساختارها و فرآیندهایی در آن حضور دارند. سه مؤلفه ایرانی، اسلامی و انقلابی در هویت ما حضور دارد. ایرانی بودن ناظر بر پیشینه اسلامی و ناظر بر تفکر و انقلابی بودن ما ناظر بر نقشه راه ماست.

عضو هيئت علمي گروه فرهنگ پژوهي با بیان اینکه در مقام چیستی هویت انقلابی باید دو رویکرد را مدنظر قرار دهیم، افزود: یک رویکرد کلان و یک نگاه تفصیلی و دوم رویکرد خرد و جزء نگر است هویت انقلابی یعنی اسلام ناب محمدی در مؤلفه اسلامی و دین ما، یعنی اگر ما اسلام را نقشی برایش قائل هستیم، هویت انقلابی به آن اسلام اجتهادی، جامعه‌نگر و عقلانی در برابر اسلام ظاهری و مناسکی صرف توجه نشان می‌دهد که هویت انقلابی ما چیزی جز هویت اسلامی ما نیست اما چون دو نگاه به اسلام است عناصر و هویت در یک نگاه و توحید ناب اسلامی یعنی توحیدی که از نگاه کلامی و فلسفی محض به عرصه اجتماعی و سیاسی تبلور پیدا کرده  است.

رئيس پژوهشكده فرهنگ و مطالعات اجتماعي با برشمردن عناصر هويت انقلابي اظهار كرد: توحيد ناب اسلامي، ‌ولايت محوري، اجتهاد عملي، عقلانيت انقلابي، مردم گرايي يا خدمت به مردم، استكبار ستيزي، استقلال طلبي و عزت طلبي،‌آزاد انديشي،‌پيشرفت گرايي و دفاع از مظلوم در راه حق از عناصر هويت انقلابي ما است. جهاني انديشي و صدور انقلاب اسلامي به معناي آرمان‌گرايي، شهادت طلبي  در هويت ملي ما است.  

ذوعلم با تأکید بر خلاء نظری هویتی ما گفت: تعریف من از هویت نه تعریف تلفیقی، تجمیعی و نه ترکیبی است بلکه هویت تراکبی است به این معنا که لایه‌های مختلف روی هم سوار می‌شوند همانطور که فلاسفه می‌گفتند در رابطه صورت و ماده، صورت اخیر هویت بخش است. ما تا وقتی نظریه مشخص درباره هویت نداشته باشیم بر پایه مفروضات بحث می‌کنیم بنابراین تمام بحث ما همین تبیین مؤلفه هویتی است.

وی با اشاره به اینکه انقلابی بودن، ضابطه مند، عقلانی و مقطعی نیست، یادآور شد: درست است انقلاب به عنوان رویداد در مقطعی رخ داده ولی گفتمان انقلاب و چارچوب فکری نظری آن مقطعی نیست و مرحله‌ای و ذو مراتب است. همچنین هویت امری منجمد و ثابت نیست مقوله قابل ارتقا و قابل انحطاط است اما انقلاب اسلامی ایران به یک روش و جهش هویتی دست یافت.

ذوعلم ادامه داد:‌ هویت آن چیزی است که ما هستیم ما امروز جامعه مسلمان انقلابی داریم وقتی جامعه عربستان و پاکستان را می‌بینیم فرق خود را با آنها متوجه می‌شویم، ما این تفاوت را هویت انقلابی تعریف می‌کنیم. امروز آنچه بدان نیاز داریم همین است که مؤلفه هویت انقلابی را تأکید کنیم البته من این را مترادف هویت ملی نگرفته‌ام. هویت ملی ما مؤلفه اسلامی،‌ انقلابی و ملی بودن است.

وی با اشاره به اینکه در داخل کشور جریاناتی وجود دارد که خود را خیلی ایرانی یا شیعه می‌داند ولی هیچ نسبتی با اسلام ناب ندارند در واقع آن عناصر سیزده‌گانه که در مؤلفه انقلابی بودن است، در آنها وجود ندارد، افزود: ما باید بر هویت انقلابی بحث کنیم هدف بحث ما منطقی و استدلالی کردن عناصر مؤلفه انقلابی و اسلامی است. ما نمی‌توانیم هیچ بعدی از هویت را حذف کنیم چون مؤلفه هویت ایرانی و اسلامی ما قابل حذف نیست.

وی در پایان سخنانش اظهارداشت: انقلابی بودن هم عرض اسلامی و ایرانی بودن نیست، چون هر کدام نقش خاصی دارند و هویت انقلابی ما متکی بر اسلام است. هم‌سویی جوامع اسلامی و حرکت به سمت حرکت اسلامی در این سیر معنادار است. باید تلاش و زمینه سازی کنیم تا هویت اسلامی و انقلابی در جوامع مسلمان دیگر تحقق یابد، منتهی آنها دیگر اسلامی نیستند مثلاً یمنی اسلامی انقلابی یا مصری اسلامی انقلابی‌اند.