خبرگزاری مهر، گروه جامعه: زینت السادات همایونی مشهور به بانو همایونی نخستین دانشجوی زن دانشکده وعظ و تبلیغ تهران (دانشکده الهیات کنونی) و چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران بود. وی «مکتب فاطمه(س)» را به منظور ایجاد محیطی اختصاصی برای تحصیل زنان در علوم دینی پایه‌گذاری کرد و در سال ۱۳۹۰ در همایش «امینه امین» در اصفهان، از مقام او تجلیل شد.
همان زمان رهبر معظم انقلاب در پیامی به همایش «امینه امین» با یادآوری جایگاه استاد بانو همایونی تاکید کرد: «سرکار حاجیه خانم همایونی جزو مفاخر جامعه زنان ایران اسلامی است. حضور تحصیلکردگان معارف دینی و قرآنی در حد ایشان نشان‌دهنده‌ی آمادگی و استعداد زن ایرانی برای پیمودن مدارج عالیه علم و معرفت دینی است.
بانوی بزرگوار استاد ایشان مرحومه سرکار حاجیه خانم امین در عصر خود آیتی از استعداد و استقامت و ظرفیت‌های بالای ذهنی زنان تحصیلکرده دینی ما بوده است. رحمت خداوند بر ایشان باد. اکنون نیز ادامه‌ی کار آن بانوی بزرگوار بوسیله سرکار حاجیه خانم همایونی مایه‌ی خرسندی است و امید است با حضور ایشان به نحو شایسته و کامل در گسترش معارف اسلامی میان بانوان استفاده شود. سلامتی و طول عمر ایشان را از خداوند متعال مسالت می‌نمایم.»
علم و فضلی که به چهل سال دلم جمع آورد
زینت‌السادات علویه همایونی، متخلص به علویه همایونی و مشهور به بانو همایونی، در سال ۱۲۹۶ هجری شمسی در اصفهان متولد شد. پدرش سید رحیم همایونی و مادرش سلطان‌آغا همایونی بود. سلطان‌آغا مادرخوانده همسرِ بانو امین بود که بعدها نقش استادی را به بهترین شکل برای زینت السادات ایفا کرد.
بانو امین و سلطان‌آغا از دوستان نزدیک یکدیگر بودند، به همین جهت زینت‌السادات از شاگردان ویژه بانو امین شد. او اولین شاگرد بانو امین بود و ۵۰ سال شاگردی بانو امین را کرد. و هر روز بعد از ظهر برای تحصیل در منزل بانو امین بود. منابع درسی ابتدا قرآن بود و به مرور به دعای کمیل و بعد جامع المقدمات و صرف و نحو و تصریف و شرح حادی عشر رسید. بعد از آن هم بانو همایونی نزد بانو امین اسرارالحکم سبزواری را خواند.
زینت السادات همایونی تحصیلات ابتدایی را در منزل نزد مادر آغاز کرد و ضمن تحصیل خانگی، هنرهای زنانه متداول در زمان خود را نیز فرا‌گرفت. در سال ۱۳۱۳ به شاگردی بانو امین پرداخت. او به جز تحصیل نزد بانو امین، ادبیات عرب و منطق را نزد حیدر علی محقق خواند. مدتی نیز نزد صدر کوپایی منطق و شرح منظومه ملاهادی سبزواری و کتاب مغنی و معالم و شرح لمعه خواند. او مدتی نیز نزد آیت‌الله نورالدین اشنی (قودجانی) اسفار اربعه ملاصدرا را خواند.
در سال ۱۳۴۳ در امتحان طلاب در مدرسه سپهسالار شرکت کرد. گفته شده است در آن زمان جز بانو امین زن دیگری در حوزه علوم دینی وجود نداشت و تا آن روز هیچ زنی در آزمون مدرسه سپهسالار شرکت نکرده بود.
پیشرو در طلبگی زنان
او با وجود قبولی در این امتحان، در دانشکده وعظ و تبلیغ تهران (دانشکده الهیات کنونی) نیز ثبت‌نام کرد و در امتحان ورودی آن جا نیز پذیرفته شد. تا دو سال او تنها زنی بود که در میان طلاب مرد در کلاس‌ها شرکت می‌کرد. با این حال تحصیل او در دانشکده وعظ و تبلیغ ناتمام ماند.این به آن دلیل بود که تا آن زمان دانشکده هیچ زنی را پذیرش نکرده بود و بعد از پذیرش زینت السادات همایونی دیگر زنان نیز به دانشکده مراجعت کرده و خواستار تحصیل در آنجا بودند. در این میان نامه‌ای از مسئولین دانشگاه به دست زینت السادات همایونی رسید با این پیشنهاد که مابقی دوران تحصیل خود را در دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان بگذراند. او هم که در تحصیل به دنبال مدرک نبود، از ادامه تحصیل در دانشگاه انصراف داد.
ایده تاسیس مدرسه‌ای برای بانوان که در آن علوم دینی تدریس شود (یعنی همان حوزه علمیه بانوان) بعد از تجربه تحصیل در تهران به ذهن بانو همایونی رسید. او این ایده را با استادش بانو امین در میان گذاشت. ایده تاسیس مدرسه علوم دینی بانوان با ایده تاسیس دبیرستانی دخترانه که معلم مرد نداشته باشد، به هم پیوند خورد. بانو امین با ورقه اجتهاد خود برای هر دو مدرسه مجوز گرفت. مجوز مدرسه دینی بانوان با عنوان جواز تاسیس کلاس قرآن و رساله صادر شد. این نام به این دلیل بود که تا پیش از این مدرسه‌ای با این ماهیت سابقه نداشت.
دستور خرید خانه ای به عنوان محل مدرسه از جانب بانو امین صادر شد و این گونه دبیرستان دخترانه امین ومکتب فاطمه(س) در سال تحصیلی ۴۵-۱۳۴۴ تاسیس شدند. پس از آن بانو امین کلیه امور مربوط به مکتب را به بانو همایونی واگذار کرد. او نیز با الهام از برنامه درسی دانشکده الهیات دانشگاه تهران، برای مکتب فاطمه برنامه درسی نوشت. اساتید آن هم از میان شاگردان بانو امین انتخاب شدند و کار اولین حوزه علیمه بانوان با عنوان مکتب فاطمه با ۶۰ نفر بانویی که شوق آموختن علوم دینی داشتند، آغاز شد.
مطالب درسی مکتب در زمینه ادبیات عرب عبارت بودند از صرف و نحو و قرآن و دیگر مقدمات عربی؛ و در زمینه فارسی، املا و انشا، قرائت و دستور زبان فارسی؛ به ضمیمه زبان انگلیسی و تفسیر و اصول عقاید که خود بانو همایونی تدریس می‌کرد. بانو امین هم در مکتب تفسیر قرآن می‌گفتند.
به مرور ایده تاسیس مدرسه دینی بانوان به دیگر شهرها هم رفت. یکی از شاگردان مکتب فاطمه، در نجف‌آباد مکتب الزاهرا را تاسیس کرد. یکی دیگر از دیگر شاگردان مکتب فاطمه که بعد از ازدواج به قم مهاجرت کرده بود، در سال تحصیلی ۵۰-۱۳۴۹ به تشویق مراجع قم، کلاس‌هایی برای بانوان دایر کرد که ثمره آن تاسیس مکتب توحید بود که در سال ۱۳۵۴ توسط آیت‌اللهعلی قدوسی و برنامه‌ریزی خود ایشان، ایجاد شد. بعدها در سال ۱۳۶۵ به فرمان امام خمینی (ره) مکاتب کوچک و پراکنده گرد هم آمدند و جامعة‌الزهرا تاسیس شد که مدتی هم بانو همایونی به عنوان استاد مدعو در آنجا تدریس می‌کرد.
بانو همایونی به جز مدیریت و تدریس در مکتب فاطمه، مسئولیت مدیریت دبستان نرجس را هم بر عهده داشت. صاحب امتیاز و مدیر مسئول مدرسه گلستانیان نیز بود که خیلی زود از این سمت استعفا داد و ترجیح داد به کار ترجمه و تالیف بپردازد.
همایونی مدتی نیز برای تدریس به قم رفت و آمد داشت. او در سال تحصیلی ۶۸-۱۳۶۷هر هفته، چهارشنبه‌ها برای تدریس به جامعة الزهرا می‌رفت و جمعه‌ها به اصفهان برمی‌گشت. ولی این دوره هم به دلیل کثرت اشتغالات و سختی‌های سفر تعطیل شد. در سال ۱۳۶۸ بعد از فوت بانو امین در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور وقت، تقاضای برگزاری کنگره بزرگداشت بانو امین را مطرح کرد. اولین دوره این کنگره در سال ۱۳۷۱ در اصفهان و دومین دوره آن در سال ۱۳۷۲ در قم برگزار شد. همایونی در سال ۱۳۷۱ مکتب فاطمه را وقف کرد و از آن به بعد خانه‌نشینی اختیار کرده و به ترجمه و تالیف کتب پرداخت.
فقیه جهان تشیع؛ چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران
وی در سال ۱۳۸۸ به عنوان چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد. همچنین در سال ۱۳۹۰ در همایش امینه امین که در اصفهان برگزار شد، از مقام او تجلیل شد.
زینت السادات همایونی در روز پنجشنبه ۱۰ تیرماه ۱۳۹۵ دار فانی را وداع گفت. شهیندخت مولاوردی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده در پیامی به مناسبت درگذشت وی تاکید کرد: خبر درگذشت بانوی مجتهده زینت السادات علویه همایونی که از سرآمدان علم فقه در جهان تشیع بودند موجب تاثر و تالم گردید.این بانوی بزرگوار در طول عمر پربارشان آثار ارزشمندی چون «زن مظهر خلاقیت الله»، «عشق ذوی القربی» و آثار گرانقدر دیگری از خود به یادگار گذاشتند و تلاش ارزنده ای را برای گسترش معارف دینی به عمل آوردند .ضمن عرض تسلیت برای این مصیبت بزرگ از خداوند متعال برای آن مرحومه علو درجات و برای جامعه اسلامی و بویژه زنان مسلمان توفیق بهره مندی از أثار و معارف و میراث فرهنگی و معنوی ایشان مسالت می نماید.
از زینت السادات همایونی آثار زیادی منتشر شده است که از آن جمله می توان به «زن مظهر خلاقیت‌الله» و «زندگانی بانوی ایرانی» درباره بانو امین را نام برد.
نظر شما