هر دو کشور ایران و ترکیه از موقعیت خاص استراتژیک در منطقه برخوردارند که این موقعیت مرهون موقعیت جغرافیایی است که در آن قرار دارند. ایران پل ارتباطی ترکیه به شرق و ترکیه پل ارتباطی ایران به غرب است.
نگاهی به تاریخ ایران و ترکیه نشان می دهد که بسیاری از تحولات دو کشور مصادف با هم و بعضا تأثیرگذار بر یکدیگر بوده است. وقوع انقلاب مشروطه در ایران و عثمانی، ظهور رضاخان و آتاتورک در دو کشور، وقوع کودتا در ایران و ترکیه در گذشته نه چندان دو، تقویت اسلام گراها در ترکیه و ظهور جناح نو گرا در آنان از جمله تحولات یک قرن اخیر بوده است.
در جهان معاصر توسعه یک کشور بدون توسعه روابط با همسایگان آن امکان پذیر نیست. یکی ازعلل گسترش اتحادیه اروپایی و پذیرش اعضای جدید، توجه به این موضوع بوده است. همکاری های اقتصادی در آ.سه.آن، نفتا و اکو نیز با توجه به این موضوع شکل گرفته است.
دامنه روابط ایران و ترکیه به علت همسایگی و سطوح آن از ابعاد قابل توجهی نسبت به گذشته برخوردار گردیده که سازو کارهای پیش بینی شده، آنها را هدایت می کند. برای نمونه روابط اقتصادی دو کشور بخصوص در سال های اخیر گسترش زیادی یافته است. بر اساس داده های آماری حجم مبادلات میان دو کشور حدود شش میلیارد دلار بوده و ایران دومین تامین کننده نفت و گاز ترکیه است و با توجه به جایگاه و سهم ایران در ذخایر انرژی جهان، همسایگی و نیازهای متقابل و نوع روابط دو کشور به نظر می رسد که در آینده یکی از پایانه های اساسی همکاری ها میان ایران و ترکیه، موضوع انرژی باشد.
در حال حاضر مجموعه تحولات داخلی در ایران و ترکیه و تحولات منطقه ای و بین المللی سبب گردیده است که روابط دو کشور متاثر از این تحولات در مسیر تفاهم قرار گیرد و به سطح اعتماد دوجانبه ارتقا یابد و حتی نگاه ترکیه به شرق برای توسعه ملی بیش از گذشته گردد .
تحولاتی نظیرعراق، بی مهری اروپا در پذیرش ترکیه به عضویت اتحادیه اروپا، افزایش قیمت جهانی گاز و جار و جنجال غرب بر سر برنامه های هسته ای ایران از مهمترین عوامل در حرکت دو کشور در روی یک ریل موازی محسوب می شود .
تحولات عراق و رد لایحه عبور سربازان آمریکایی از خاک ترکیه در مجلس این کشور و همچنین سردی نسبی روابط آنکارا- تل آویو در مقایسه با گذشته به علت مداخلات اسرائیل در شمال عراق و برخی از ملاحظات دیگر حاکی از آن است که ترک ها در تنظیم سیاست خارجی خود بیشتر در چارچوب منافع ملی گام برمی دارند و از موقعیت ها درک درستی دارند.
همچنین استقلال طلبی کردها در عراق و مشکلاتی که این موضوع برای ترکها و سایر کشورهای همجوار در پی دارد موجب شده است تا آنکارا و تهران سیاست واحدی را در خصوص این مبحث داشته باشند .
نکته دیگر اینکه در هفته های گذشته ترکیه رایزنی های گسترده ای را با مقامات اروپایی به منظور عضویت در اتحادیه داشته است اما با پاسخ منفی این کشورها روبرو شد و نتیجه آن شد که ترکیه بار دیگر سیاست نگاه به شرق را پی گیری نماید .
از طرف دیگر کشور ترکیه به دلیل نداشتن منابع فسیلی به ویژه گاز طبیعی، نیازمند منابع گازی ایران و روسیه است . روسیه در طی یک سال گذشته بهای گاز فروشی خود به مشتریان اروپایی و آسیایی اش را افزایش داده است و احتمال اینکه سیاست رقابتی فروش گاز به ترکیه را در مقابل ایران در ماههای آتی را کنار بگذارد، دور از نظر نیست . بر همین اساس ترکیه برای تامین انرژی و ایجاد تعادل در قیمت خرید گاز مشتری ایران خواهد بود .
سیاست نگاه به شرق آنکارا، برای تهران نیز مفید است . ایران برای مقابله با فشار کشورهای غربی در خصوص برنامه های هسته ای و توسعه صادرات خود نیازمند همکاری با اقتصاد رو به توسعه ای چون ترکیه می باشد . ترکیه بیش از گذشته به کشورهای شرقی نیازمند است و همین نیازمندی بهترین فرصت برای کشور همسایه ای چون ایران می باشد تا این فرصت را به امتیاز تبدیل نماید .
نظر شما