خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: در گزارش زیر، مهمترین اتفاقات حوزه فرهنگ در اردیبهشت ماه سال ۹۶ از قاب مهر بازخوانی شده است. کارنامه دولت یازدهم در گردشگری از زبان مسئول این حوزه در دولت، اتفاقاتی که در سی امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رخ داد، مقایسه وضعیت کلی بازار نشر کتاب در کشور از سال ۹۵ تا ۹۶) و چند رویداد و خبر قابل تامل، از جمله مطالب بازخواین شده در این شماره است.
وداع اهالی ادبیات با خالق «قاعده بازی»
در روزهای ابتدایی اردیبهشت، خبری ناگوار، کام اهالی فرهنگ و قلم را تلخ کرد؛ فیروز زنوزی از نویسندگان مطرح کشور و برگزیده جایزه ادبی جلال آل احمد، در ساعات نخستین صبح روز پنجم اردیبهشت ماه در بیمارستان مسیح دانشوری در تهران بدرود حیات گفت.
این نویسنده پیشکسوت که به دلیل مشکل ریوی، ماه‌ها بود که مراحل متعدد درمانی را پشت سر گذاشته بود، از جمله نویسندگان و منتقدان ادبی مطرح ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که توانسته جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه ادبی جلال آل‌احمد را به دست بیاورد. «قاعده بازی» از مطرح‌ترین آثار زنوزی جلالی است که برنده جایزه از دوسالانه قلم زرّین و برگزیده بخش رمانِ «جایزه جلال آل احمد» شد. زنوزی جلالی علاوه‌بر رمان و مجموعه داستان آثاری پژوهشی در حوزه هنرهای نمایشی نیز از خود به یادگار گذاشته است.
همچنین در میانه‌های اردیبهشت ۹۶ «دادخدا سیم‌الدین»، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس سابق کمیته زبان و اصطلاحات جمهوری تاجیکستان دار فانی را وداع گفت.
وی دارای مدرک دکتری فیلولوژی بود و از سال ۱۳۸۹ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. سیم‌الدین در طول دوران خدمت خود مسئولیت‌هایی نظیر ریاست شورای دفاع دکتری پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی، عضویت ریاست کمیسیون ممیزه جمهوری تاجیکستان، عضویت شورای علمی پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی، عضویت ریاست کمیسیون اجرای قانون زبان حکومت جمهوری تاجیکستان و عضویت ریاست بنیاد زبان فارسی تاجیکی را برعهده داشت.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مؤلف آثار متعددی در زمینه زبان و ادبیات فارسی بود که از جمله آنها می‌توان به این آثار اشاره کرد: واژه‌نامه فعل‌های پهلوی ۲۰۰۱؛ ادبیـات پهلوی ۲۰۰۳؛ فرهنگ هزوارش‌هـای پهلوی ۲۰۰۸؛ ترجمه دوازده رساله و متن پهلوی با پیشگفتار و تشریح و توضیح به زبان تاجیکی. ۱۹۹۲؛ فرهنگ‌نامه‌های فارسی میانه ۱۹۹۴؛ اصطلاحات اداری زمان ساسانیان ۱۹۹۵؛ واژه‌شناسی زبان فارسی میانه.
درآمد ۳۲ میلیارد دلاری کشور از گردشگری در دوره دولت یازدهم
اما در اوایل اردیبهشت ۹۶، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، در نشستی خبری با اهالی رسانه، کارنامه دولت یازدهم را در حوزه گردشگری، تشریح کرد که بر این اساس و به گفته مرتضی رحمانی موحد، از ابتدای سال ۹۲ تا پایان سال ۹۵، تعداد ۱۹ میلیون و ۹۰۰ هزار گردشگر خارجی به ایران سفر کرده‌اند و این حجم سفر، ۳۲ میلیارد دلار برای کشورمان درآمد داشته است.
وی «گردشگر» را کسی معرفی کرد که حداقل ۲۴ ساعت به کشور دیگری سفر کرده و هیچ کسب و کاری را اشغال نکرده و یا راه نینداخته است و در ادامه با استناد به آمارهای سازمان جهانی گردشگری، گفت: هر گردشگر ۱۶۵۰ دلار در ایران هزینه می‌کند که بخشی از آن به حوزه حمل و نقل، بخشی به اقامت و بخشی به سوغات تعلق می‌گیرد.
ثبت ملی سرود «ای ایران» در روز بزرگداشت فردوسی
اما نام اردیبهشت چند سالی است که با نام یکی از بزرگترین شاعران این سرزمین گره خورده است؛ در بیست و پنجم اردیبهشت ماه هر سال، آئین‌های بزرگداشت فردوسی، خالق شاهنامه از سوی نهادها و دستگاه‌های فرهنگی در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود. در اردیبهشت ماه سال گذشته و همزمان با روز بزرگداشت فردوسی، سرود معروف «ای ایران» با شماره ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
سند ثبت ملی سرود «ای ایران»
این شعر در شهریورماه سال ۱۳۲۳ همزمان با حضور نیروهای انگلیسی و متفقین در کشورمان، از سوی «حسین گل گلاب» سروده شد و «روح‌الله خالقی» موسیقی آن را در آواز دشتی خلق کرد و «غلامحسین بنان» نیز آن را خواند. از ویژگی‌های این سرود، آن است که تک‌تک واژه‌های به کار رفته در آن، فارسی است و در هیچ یک از ابیات آن، کلمه‌ای مُعرّب یا غیرفارسی وجود ندارد.
در سال‌های نخست پس از انقلاب، «ای ایران» برای مدت کوتاهی «سرود ملی» ایران بود که از رادیو و تلویزیون پخش می‌شد، اما پس از مدتی از رسانه ملی حذف شد تا سال‌های اخیر که در مناسبت‌ها و رویدادهای تاریخی و سیاسی خوانده می‌شود.
تقدیر از مشاهیر با نصب «کاشی ماندگار» بر سردر خانه‌هایشان
همچنین در تصمیمی دیگر از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی استان تهران، قرار شد که از آن پس (اردیبهشت ۹۶) بر سردر خانه‌های مشاهیر و هنرمندان این استان «کاشی ماندگار» برای شناسایی خانه‌های ویژه نصب شود.
فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی میراث فرهنگی در این باره گفت: از حدود ۸ ماه پیش (تابستان ۹۵) طرح «کاشی ماندگار» در سازمان میراث فرهنگی برنامه‌ریزی شده بود چون در قانون گفته شده بود که یک بنای تاریخی وقتی می‌خواهد ثبت شود، یا باید ارزش تاریخی، فرهنگی و هنری داشته باشد و یا دارای شأن تاریخی و فرهنگی باشد. برای اینکه به میراث معاصر نیز توجه کنیم، خانه هنرمندان، مشاهیر و مفاخری که در آن مکان سکونت داشته و یا دارند، با جلب رضایت خودشان دارای پلاک و یا «کاشی ماندگار» می‌شوند.
آغاز نصب «کاشی‌های ماندگار» بر سردر خانه مشاهیر
به گفته وی، نخستین «کاشی ماندگار» بر سردر خانه ایران درودی نویسنده و نقاش ثبت و نصب شد. این مقام مسئول در سازمان میراث فرهنگی، تاکید کرده بود که ممکن است خانه‌هایی که دارای «کاشی ماندگار» هستند، در مراحل بعدی به عنوان اثر ملی ثبت شوند.
رونمایی از بیش از ۴۰ موزه‌ای که در سال ۹۵ توسط اشخاص حقیقی ایجاد شد
در اتفاقی دیگر در حوزه میراث فرهنگی، ۲۶ اردیبهشت ماه ۹۶ مراسم مربوط به «روز جهانی موزه‌ها» با شعار «روایت‌های تاریخی مناقشه‌برانگیز؛ گفتن ناگفتنی‌ها در موزه‌ها» در ایران هم برگزار شد.
در این مراسم محمدرضا کارگر، مدیرکل امور موزه‌ها و اموال منقول تاریخی از رشد ۱۲۰ درصدی موزه‌های غیردولتی سخن گفت و افزود: مهمترین اتفاقی که در سال گذشته رخ داد حضور افراد حقیقی در ایجاد موزه بود از همین رو بیش از ۴۰ موزه توسط افراد حقیقی ایجاد شد.
تحقق وعده برپایی نمایشگاهی از آثار موزه لوور در تهران در روزهای پایانی سال ۹۶
وی خبر از برگزاری چند نمایشگاه موزه‌ای از جمله نمایشگاهی از آثار موجود در موزه لوور در تهران داده بود که این وعده در روزهای پایانی سال گذشته، محقق شد.
جشن سرد کتاب در شهر آفتاب
اما به رغم این رویدادها، شاید بتوان به جرئت گفت که نام اردیبهشت با بزرگترین رویداد سالیانه کشور در حوزه فرهنگ مکتوب گره خورده است؛ نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران. زنگ آغاز سی‌امین دوره این رویداد فرهنگی با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» دوازدهم اردیبهشت ماه ۹۶ در مجموعه شهر آفتاب پایتخت، زده شد؛ این دومین - و با توجه به بازگشت نمایشگاه به مصلی، فعلاً آخرین - میزبانی مجموعه نمایشگاهی یادشده از این بزرگترین رویداد فرهنگی سالیانه کشور بود.
در نمایشگاه سی‌ام بیش از ۴۰۰ هزار عنوان کتاب از سوی بیش از ۲۷۰۰ ناشر داخلی و خارجی در فضایی بالغ بر ۱۳۵ هزار متر مربع به مخاطبان عرضه شد.
همچنین در نمایشگاه یادشده ۱۶.۵ میلیارد تومان اعتبار به عنوان یارانه برای استفاده اقشار مختلف مردم نظیر دانش آموزان، دانشجویان، طلاب و اساتید دانشگاه از آثار عرضه شده در نمایشگاه اختصاص یافت.
همچنین مسئولان دوره سی ام این نمایشگاه از ثبت رکورد ۱۲۰ میلیارد تومان خرید در ۱۱ روز فعالیت نمایشگاه خبر دادند.
صدها هزار نفر از مردم از نقاط مختلف کشور در ۱۱ روز برپایی این رویداد، به استقبال آن رفتند و نسبت به خرید منابع مورد نیاز خود از این فضا و همچنین استفاده از نشست‌ها، کارگاه‌های تخصصی آموزشی و دیدارهای رودرو با نویسندگان، ناشران و اهالی قلم استفاده کردند.
نمایشگاه سی ام کتاب تهران همچنین نخستین دوره این رویداد پس از ۱۲ سال برگزاری آن بود که امور اجرایی آن مجددا به صنف نشر واگذار شده بود.
مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با شخص وزیر در چند روز برگزاری نمایشگاه به کرات از واسپاری همه امور نمایشگاه کتاب تهران به تشکل‌های صنفی و بخش خصوصی برای دوره آتی این رویداد (اردیبهشت ۹۷) خبر داده بودند.
در سی امین دوره نمایشگاه کتاب یک کشور اروپایی دیگر، ایتالیا به عنوان مهمان ویژه در نمایشگاه حضور پیدا کرده بود که با اجرای برنامه‌های متنوع و همچنین انعقاد برخی قراردادهای نشر با ناشران ایرانی، حضور مطلوبی در این دوره از خود به نمایش گذاشت.
همچنین استانبول ترکیه، شهر مهمان ویژه نمایشگاه سی‌ام کتاب تهران بود که در غرفه این شهر آسیایی – اروپایی در نمایشگاه کتاب تهران نشست‌ها و دیدارهایی با نویسندگان و ناشران ایرانی انجام شد.
اعلام محرومیت بیش از ۵ درصد ناشرانِ نمایشگاه سی‌ام از حضور در نمایشگاه سی و یکم
در پی مطالبه چند سال اخیر اتحادیه‌ها و تشکل‌های صنفی نشر از مسئولان حوزه‌های نظارتی نمایشگاه کتاب تهران برای صیانت از حقوق حرفه ای ناشران، برخوردهای نظارتی شدیدی با متخلفین صورت گرفت؛ به طوری که در آخرین روز نمایشگاه کتاب تهران رئیس هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران این دوره از محرومیت ۱۵۶ ناشر برای حضور در دوره بعدی نمایشگاه کتاب تهران و حتی نمایشگاه‌های استانی کتاب که در طول سال برگزار می‌شود، خبر داد که با توجه به حضور نزدیک به ۳ هزار ناشر در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران، این آمار حدود ۵.۲ درصد از کل ناشران شرکت کننده در نمایشگاه کتاب تهران را شامل می‌شد.
زیرساخت‌های ضعیف شهر آفتاب در دومین میزبانی این مجموعه از نمایشگاه کتاب جلوه‌گر شد
در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، البته بارش رحمت‌های الهی نیز تا حدودی این رویداد را تحت تاثیر خود قرار داد و با وارد شدن خسارت‌هایی به سازه‌های نمایشگاهی شهر آفتاب، زنگ خطر را برای مسئولان این مجموعه و همچنین ستاد اجرایی نمایشگاه کتاب در جهت رفع مشکلات زیرساختی آن به صدا درآورد؛ زنگ خطری که البته به نظر می‌رسد گوش شنوایی نیافت چرا که پس از تنها دو دوره برگزاری نمایشگاه در این مجموعه، این رویداد بزرگ فرهنگی با خانه سابق خود در تپه‌های عباس آباد (مصلی) بازگشت.
نظر شما