خبرگزاری مهر، گروه استانها، مریم اصغری: قدمت صنعت ابریشم در جهان به ۴۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد. برای نخستین بار چینی‌ها نحوه تهیه ابریشم با استفاده از کرم ابریشم را به دست آوردند. بیش از سه هزار سال این حشره در انحصار دربار این کشور بود تا اینکه در قرن ششم میلادی از طریق جاده ابریشم وارد ایران شد.
در ایران نژادهای مختلفی از کرم ابریشم اعم از مالاوان، هراتی، کرمانشاهی، خراسانی، ژاپنی، فرانسوی و بغدادی پرورش داده می‌شود و بر اساس آماری که مرکز توسعه نوغانداری کشور اعلام کرد ایران در زمینه تولید پیله و نخ ابریشم در رتبه هشتم جهان است.
تولید پیله ابریشم از ۵ هزار و ۵۰۰ تُن در سال ۷۰ به ۸۵۰ تُن در سال ۹۶ و تولید نخ ابریشم نیز از ۸۵۰ تُن به ۱۳۶ تُن در این سال رسیده است هم اکنون تنها یک درصد ابریشم جهان در کشور ما تولید می‌شود و این آمار نشان می‌دهد باوجود ظرفیت‌های بسیار در این حوزه هنوز تا رسیدن به جایگاه مطلوب در جهان فاصله داریم.
متأسفانه در دهه‌های گذشته شاهد افول این صنعت در ایران به‌ویژه خاستگاه آن در استان گیلان بوده‌ایم به‌طوری‌که تولید پیله ابریشم از ۵ هزار و ۵۰۰ تُن در سال ۷۰ به ۸۵۰ تُن در سال ۹۶ و تولید نخ ابریشم نیز از ۸۵۰ تُن به ۱۳۶ تُن در این سال رسیده که برای این صنعت با توجه به توان و ظرفیت آن مطلوب و مناسب نیست.
در این میان استان گیلان با تولید بیش از ۵۰ درصد «پیله تر» یکی از قطب‌های کشور در این زمینه محسوب می‌شود، تولیدی که برای نفس کشیدن و رونق دوباره صنعت ابریشم نقشی حیاتی ایفا می‌کند. البته متأسفانه در دهه‌های گذشته به دلیل بی‌توجهی مسئولان، به‌صرفه نبودن پرورش پیله ابریشم برای کشاورزان و نبود حمایت‌های لازم، دیگر رغبتی برای پرورش این محصول در میان کشاورزان وجود ندارد.
تعطیلی دو کارخانه ابریشم گیلان
ایران دارای چهار کارخانه ابریشم‌کشی است که از این تعداد سه کارخانه در استان گیلان وجود دارد و متأسفانه دو واحد آن در شهرستان‌های صومعه‌سرا و رشت در سال‌های گذشته تعطیل شده و سومین واحد، شرکت صنایع ابریشم شرق گیلان در شهرستان لنگرود با تولید سالیانه بیش از ۱۲۵ تُن نخ ابریشم به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد تولیدی کشور در حال فعالیت است.
به عقیده نماینده صومعه‌سرا و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی دیگر چیزی به نام صنعت ابریشم در استان گیلان باقی نمانده و این صنعت همانند بسیاری دیگر از بخش‌های کشاورزی این استان طی سال‌های گذشته به دلیل بی‌توجهی، درآمد اندک، سختی کار و عدم حمایت‌های لازم از سوی مسئولان نابودشده است.
سید کاظم دلخوش وضعیت کارخانه صنعت ابریشم صومعه‌سرا که زمانی قطب اصلی تولید ابریشم در استان گیلان و حتی کشور بوده را نیز اسفناک توصیف کرده و می‌گوید کارخانه ابریشم صومعه‌سرا به‌رغم داشتن امکانات و تجهیزات لازم و ظرفیت ایجاد ۸۰۰ فرصت شغلی از ۱۵ سال گذشته تعطیل بوده و چشم‌انتظار رسیدگی و توجه مسئولان است.
نبود رغبت در میان صاحبان صنایع ابریشم برای احیای دوباره این صنعت
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان دراین‌باره در گفتگو با خبرنگار مهر به وجود چهار واحد صنعتی مرتبط با صنایع ابریشم در استان اشاره و اظهار کرد: متأسفانه از این تعداد تنها یک واحد صنعتی آن‌هم تنها با ۳۰ درصد ظرفیت در حال فعالیت است.
فرهاد دلق‌پوش دلایل عدم فعالیت باقی واحدهای صنعتی را کمبود ماده اولیه (پیله تر ابریشم)، مشکل سرمایه در گردش و فرسودگی تجهیزات اعلام کرد.
واحدهای صنعتی گیلان به ۷۰۲ تُن «پیله تر» ابریشم برای فعالیت نیاز دارند، در حالی که کل پیله تولیدی ابریشم در گیلان حدود ۴۳۰ تُن است وی با اشاره به اینکه واحدهای صنعتی گیلان به ۷۰۲ تُن پیله تر ابریشم برای فعالیت نیاز دارند، گفت: این در حالی است که کل پیله تولیدی ابریشم در گیلان حدود ۴۳۰ تُن است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان از آمادگی این سازمان در راستای اعطای تسهیلات برای نوسازی، خرید ماشین‌آلات و حل مشکل سرمایه در گردش واحدهای صنعتی خبر داد و خاطرنشان کرد: بانک‌های عامل یکی از شروط پرداخت تسهیلات به این واحدها را تأمین ماده اولیه می‌دانند که متأسفانه در این حوزه با کمبود مواجه هستیم.
وی همچنین یادآور شد: یکی دیگر از عوامل مهم غیرفعال بودن این واحدها نبود رغبت در میان صاحبان این صنایع به علت کمبود ماده اولیه و به‌صرفه نبودن این کار برای راه‌اندازی و احیای دوباره واحدهای صنعتی است.
دلق‌پوش با بیان اینکه صنعت نوغانداری صنعتی بازارپسند، سودآور و ارزشمند است، تصریح کرد: همه تلاش‌ها برای شکوفایی و احیای دوباره این صنعت، افزایش و ارتقای کیفیت تولید پیله ابریشم در سطح استان گیلان در حال انجام است تا این صنعت جانی دوباره بگیرد.
وی به برخی اقدامات سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان برای رونق دوباره این صنعت اشاره کرد و ادامه داد: برای اینکه سرمایه‌گذاران بتوانند با ارائه طرح‌های توجیه‌پذیر از تسهیلات بخش صنایع دانش‌بنیان این سازمان بهره‌مند شوند، تولید نخ بازیافتی، ریسندگی و تولید پارچه به‌عنوان صنایع اولویت‌دار برای سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت، معدن و تجارت استان گیلان معرفی شده است.
احیا و توسعه نوغانداری اولویت مرکز نوغانداری کشور
رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور نیز دراین‌باره در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به توسعه نوغانداری و رغبت کشاورزان برای پرورش «پیله تر» ابریشم به‌ویژه در گیلان طی سال‌های اخیر، اظهار کرد: در سال جاری ۲۶ هزار جعبه تخم نوغان در میان نوغانداران ۲۲ استان کشور توزیع شده است.
علی‌اصغر داداش پور با بیان اینکه احیا و توسعه نوغانداری از اولویت‌های این مرکز است، افزود: در حال حاضر گیلان، خراسان رضوی، گلستان، خراسان شمالی، مازندران، آذربایجان شرقی و اصفهان به ترتیب بیشترین پرورش‌دهندگان و تولیدکنندگان کرم ابریشم هستند.
وی خاطرنشان کرد: تولید نهال توت اصلاح‌شده، تولید تخم نوغان مرغوب در کشور، آموزش و توانمندسازی نوغانداران و کارشناسان، احیای فرهنگ پرورش کرم ابریشم، افزایش قیمت خرید تضمینی، کنترل تعرفه گمرکی، حمایت مالی و تسهیلاتی ازجمله اولویت‌ها و سیاست‌های مرکز توسعه نوغانداری کشور است.
رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور با اشاره به اینکه توسعه صنعت نوغانداری بستگی زیادی به گسترش باغات توت دارد، گفت: متأسفانه در دهه‌های گذشته به دلیل وجود برخی سیاست‌های غیرحمایتی وسعت توتستان‌های کشور از ۲۰ هزار هکتار به ۱۴ هزار و ۷۰۰ هکتار رسیده است.
وی به برخی اقدامات این مرکز در این زمینه و افزایش وسعت توتستان‌ها با توجه به عمر بالای ۲۵ سال آن‌ها اشاره و تصریح کرد: سیاست این مرکز در زمینه توسعه توتستان‌ها، افزایش تعداد درختان با کاشت نهال در حاشیه شالیزارها، باغ‌ها، استخرهای پرورش ماهی، دامداری‌ها و محوطه خانه‌های روستایی است.
برنامه‌های حمایتی دولت برای رونق دوباره نوغانداری و صنعت ابریشم
داداش پور در ادامه با بیان اینکه در سال گذشته در همین راستا ۳۲۰ هزار اصله نهال توت در ۱۹ استان کشور توزیع شد، اظهار کرد: در سال جاری هدف‌گذاری بر روی توزیع ۴۰۰ هزار اصله نهال توت بوده که در سال‌های آتی نیز ادامه دارد.
وی با اشاره به اینکه با توجه به افول این صنعت طی دو دهه گذشته در سال‌های اخیر برنامه‌های حمایتی از سوی دولت برای احیای دوباره این صنعت تدوین و اجرایی شده است، افزود: قیمت‌گذاری و خرید تضمینی یکی از بسته‌های حمایتی دولت برای فعالان این صنعت است.
رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور با بیان اینکه در سال گذشته شاهد رشد ۱۱۰ درصدی در زمینه خرید تضمینی در مقایسه با سال ۹۱ بوده‌ایم، گفت: این قیمت از هشت هزار و ۶۰۰ تومان سال ۹۱ به ۱۸ هزار و ۱۰۴ تومان سال ۹۶ و ۹۷ رسیده است.
وی با اشاره به خرید ۹۷۰ تُن پیله تر ابریشم از اردیبهشت‌ماه سال جاری تاکنون، خاطرنشان کرد: این میزان به ارزش اقتصادی ۳۰ میلیارد تومان با نرخ بازار آزاد توسط بخش خصوصی با میانگین هر کیلو ۳۴ هزار تومان از نوغانداران خریداری‌شده که نشان از رونق دوباره این صنعت دارد.
افزایش ۲۶ درصدی تعرفه واردات نخ ابریشم در سال جاری
داداش پور در ادامه افزایش تعرفه واردات نخ ابریشم را یکی دیگر از برنامه‌های حمایتی دولت با پیگیری‌های این مرکز عنوان و تصریح کرد: نرخ تعرفه واردات نخ ابریشم از ۱۵ درصد در سال ۹۶ به ۲۶ درصد در سال جاری رسید.
وی با بیان اینکه کاهش نرخ تعرفه نخ ابریشم در سال‌های گذشته مشکلاتی را برای صنایع ابریشم سنتی و صنعتی به وجود آورده بود، افزود: با توجه به تعطیلی و غیرفعال بودن برخی از کارخانه‌های صنعتی و کارگاه‌های سنتی نیازمند تغییر رویه در این حوزه بودیم که خوشبختانه با پیگیری‌های صورت گرفته، اجرایی شد.
رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور همچنین به دریافت مجوز راه‌اندازی صندوق حمایت از نوغانداران نیز اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی این صندوق سبب جمع شدن همه ذینفعان این صنعت در کنار هم و شناسایی و حل مشکلات می‌شود.
وی با اشاره به کیفیت بالای پیله تر تولیدشده در کشور، خاطرنشان کرد: پیله ابریشم تولیدشده به‌عنوان مواد اولیه صنایع ابریشم‌کشی و محصولات ابریشمی به‌ویژه در فرش ابریشم، تولید شال و روسری، لباس ابریشمی و صنایع‌دستی استفاده می‌شود.
به گفته این مسئول اگر زنجیره تولید ابریشم در کشور فعال شود زمینه ایجاد فرصت‌های اشتغال پایدار و درآمد فراهم خواهد شد.
نقش تعیین‌کننده گیلان در رونق دوباره نوغانداری و ابریشم
داداش پور در ادامه به وضعیت صنعت نوغانداری و ابریشم در استان گیلان به‌عنوان قطب این صنعت در کشور نیز اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه گیلان در تولید نهاده‌های مرتبط با صنعت نوغانداری پیشرو است به همین منظور تمامی دستگاه‌های اجرایی و تحقیقاتی مرتبط با نوغان و ابریشم در این استان وجود دارد.
رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور با بیان اینکه بیش از ۵۰ درصد پیله تر ابریشم کشور در استان گیلان تولید می‌شود، گفت: این استان نقش تعیین‌کننده‌ای در رونق و احیای صنعت نوغانداری و ابریشم کشور ایفا می‌کند.
وی به فعالیت هشت هزار خانوار گیلانی در حوزه نوغانداری اشاره و خاطرنشان کرد: این خانوارها در شش هزار هکتار توتستان به پرورش پیله ابریشم می‌پردازند.
داداش پور با اشاره به اینکه در سال گذشته ۴۳۰ تُن «پیله تر» ابریشم در گیلان تولیدشده است، گفت: هرچند این میزان برای فعالیت دوباره کارخانه‌ها و صنایع ابریشم کافی نیست ولی گام‌هایی برای رونق و افزایش تولید پیله ابریشم در این استان برداشته شده است.
وی با تأکید بر اینکه مسئولان کشور در حوزه برنامه‌ریزی و نوغانداری به استان گیلان نگاه ویژه‌ای دارند، تصریح کرد: برای احیا و رونق دوباره این صنعت و ترغیب کشاورزان به پرورش کرم ابریشم در گیلان نیازمند اهتمام و همکاری همه مسئولان به‌ویژه مجمع نمایندگان استان هستیم.
نجات صنعت نوغانداری و ابریشم کشور در گرو ایجاد مشوق‌های مؤثر برای جلب نظر کشاورزان، تلفیق دستاوردهای نوین علمی و اجرای پژوهش‌های کاربردی در این حوزه است. صنعت نوغانداری و ابریشم با توجه به ظرفیت و قابلیت بسیار بالا در زمینه ایجاد درآمد و اشتغال برای خانوارها به‌ویژه خانوارهای روستایی باید موردتوجه مسئولان قرار گیرد و مسئولان باید برای حفظ نسل جوان در روستاها و جلوگیری از مهاجرت آن‌ها و همچنین توسعه روستاها در راستای رونق دوباره این صنعت تلاشی مضاعف کرده و بسته‌های حمایتی خود را ارتقا دهند.
نظر شما