به گزارش خبرنگار مهر، نودمین جلسه گروه علمی فلسفه سیاسی با موضوع نقد و بررسی کتاب مقدمه‌ای بر حکومت اسلامی شهید مطهری با ارائه حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با حضور اعضا ی گروه ۲۶ تیر در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.
خلاصه مباحث مطرح شده بدین شرح است:
مطهری در این کتاب آگاهانه وارد مباحث فلسفه سیاسی شده است. از مجموع مباحث استاد در این کتاب می‌توان به یک پاسخ اجمالی درباره نظریه دولت رسید. ایشان می‌گوید حکومت یک پدیده اعتباری است. از این رو به ملاک نیاز به حکومت می‌رسد و به آن می‌پردازد. دو دسته نیاز را حکومت برطرف می‌کند: ذاتی و مقومات و عرضی. موارد مربوط به مقومات دولت‌ها عبارتند از: دفاع از جامعه، حفظ امنیت داخلی و آزادی، وضع قانون عادلانه، قضاوت و دادگستری عادلانه، ارتباط برقرار کردن بین حکومت‌ها. موارد غیرذاتی و غیرمقوم دولت عبارتند از: آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر و حفظ مواریث، مخابرات، کشاورزی، راه، صنایع و بهداشت.
ایشان در اینجا نظریه مارکسیستی دولت را نیز مورد نقد قرار داده است. استاد مطهری نیازهای دنیوی را یادآور می‌شود که دولت را برای ما توجیه می‌کند که نهادهای دیگر نمی‌توانند انجام دهند. دولت سامانه اداره جامعه است. از این رو حکومت و دولت، سامانه‌ای است که نیازهای جامعه را برطرف می‌کند. اما آیا حکومت در قبال عقیده و ایمان مردم هم وظیفه‌ای دارد؟ حکومت دموکراتیک.
از نظر ایشان دو مقدمه و پیش فرض دارد: پیش فرض اول حکومت دموکراتیک این است که مردم همه مساوی هستند. پیش فرض دوم این است که حکومت متولی امر دنیای مردم است. معتقد است برخی مباحث مانند آزادی و دین و به صورت مادی دیده می‌شود. لذا سلیقه‌ای می‌شود. استاد اصل بحث را می‌پذیرد اما درباره آن بحث و ملاحظه‌هایی دارد. با زور نمی‌شود یک انسان امانت دار بشود اما با زور می‌توان جلو سرقت را گرفت. از این رو وظیفه دوم حکومت در قبال فکر و عقیده مردم است.
تنها موجودی که بین خودش و جوهرش تفکیک قائل می‌شویم، انسان است. لذا به تکامل انسان مطرح است. انسانی که به سعادت رسیده است، تمام ظرفیت‌هایش شکوفا شده است. اما چون انسان نمی‌تواند به تنهایی به سعادت برسد، نیاز به حکومت پیدا می‌شود. اسلام هم هدف است و هم وسیله. از این منظر، اهداف حکومت را مجدداً مرور می‌کند و بر این نظر است که نیاز معنوی مقدم بر نیاز مادی است و در تعارض میان نیاز مادی و معنوی، باید نیاز معنوی و دین و ارزش‌های معنوی را باید مقدم کرد. زیرا از دین، انسان به دست می‌آید. از این رو این اسلام است که انسان می‌سازد، بنابراین دولت هم وظایف دنیوی و هم وظایف معنوی دارد. دولت نیازهای معنوی و دنیایی ما را که نمی‌توانیم انجام دهید باید برطرف کند.
شهید مطهری در کتاب مقدمه‌ای بر حکومت اسلامی درباره نظریه دولت و رهبری با ابهام صحبت می‌کند. استاد دموکراسی را مرادف سکولاریسم می‌گیرد، یعنی دموکراسی را به معنای سکولاریسم گرفته است.
نظر شما