به گزارش خبرنگار مهر، مهدی حمزه پور عضو هیئت علمی گروه مدیریت صنعتی دانشگاه امام صادق (ع) و مشاور امور فرهنگی و ارتباطات و دبیر شورای فرهنگی‌سازی بنیاد ملی نخبگان در یادداشتی با عنوان منحنی عمر نخبگی به این موضوع پرداخته است:
در دانشِ مهم و جذّابِ بازاریابی (Marketing) منحنی یا چرخه بسیار معروفی در زمینه مدیریتِ محصول تا دستیابی به حدّاکثر موفقیّت در بازار وجود دارد که به منحنی یا چرخه عمرِ محصول یا خدمت یا به اختصار PLC (Product Life Cycle یاProduct life Curve ) شهرت یافته است. این منحنی علاوه بر محصول (کالا یا خدمات)، در مورد انسان‌ها نیز قابل تعمیم و تحلیل است. همان طور که انسان‌ها در طول عمر طبیعی خود مراحل مختلفِ پیش نوزادی، نوزادی، کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهنسالی را طی می‌کنند، محصولات و خدمات نیز از لحظه ورود و معرّفی به بازار به طور تقریبی همین روند را پشت سر می‌گذارند.
این منحنی بیان می‌کند که هر محصول یا خدمتی که به بازار عرضه می‌شود، در یکی از چهار موقعیتِ معرّفی، رشد، بلوغ و افول قرار دارد که متناسب با جایگاه آنها در منحنیِ مذکور، راهبردهای اختصاصی و ویژه ای برای آنها بیان شده است، البته ممکن است در جریان روند توسعه محصول یا خدمت، مرحله یا مراحلی هم قبل از مرحله معرّفی نیز در نظر گرفته شود که با توجه به اینکه ایده محوریِ منحنی یا چرخه عمر محصول یا خدمت فوق، تحلیل، تفسیر، ارائه راهبرد، راهنمایی و هدایتِ روش‌های بازارسازی، بازارسنجی و بازاریابی برای محصول یا خدمت می‌باشد؛ از ذکر این مراحل خودداری می‌شود.
در مرحله معرّفی(Introduction)، محصول یا خدمت، تازه به بازار معرفی می‌شود و طبیعی است که هنوز ناشناخته است و می‌بایست اقدامات ترویجی و آگاه سازانه متنوّعی نسبت به محصول یا خدمتِ جدید طرّاحی شود تا مصرف کنندگان نسبت به آن اطلاع حاصل کنند. اگر این مرحله با موفّقیت طی شود، محصول یا خدمتِ جدید سهمِ بازارِ مناسبی پیدا می‌کند و در این صورت به مرحله رشد (Growth) وارد می‌شود. در این مرحله علاوه بر فعالیت‌های ترویجیِ مرحله‌ی قبل، دامنه و تنّوعِ اقدامات آگاه سازانه و نیز کیفیت ارائه محصول یا خدمت توسعه می‌یابد و انتظار می‌رود که سهم بازار به طور چشمگیری افزایش یابد.
اگر به همین منوال، رشد کمّی و کیفیِ محصول یا خدمت ادامه یابد و نیز نوآوری‌های متعدّدی در فرآیند تولید و عرضه اتّفاق بیافتد،وارد مرحله بلوغ (Maturity) می‌شویم. در این مرحله سهم عمده بازار در اختیار این محصول یا خدمت است که حفظ و نگهداری این شرایط بسیار مهم و در عین حال سخت و طاقت فرسا هست؛ به طوری که اگر در این مرحله همچنان مدیریت نوآوری در بهترین حالت اتفاق بیافتد به مرحله تعالیِ(Excellence) محصول یا خدمت می رسیم و اگر توجّه به این امر صورت نگیرد چه بسا به افول (Decline) یا مرگِ محصول یا خدمت یا برند (نما نام) خواهیم رسید. حال با توجه به منطقِ فرآیندیِ چرخه یا منحنی بالا و با یادآوری این نکته که در مورد انسان‌ها نیز می‌توان این مدل مفهومیِ مرحله‌ای را تصویر کرد، به نظر می‌رسد که در مسیر نیل به سرآمدی و نخبگی هم ما با یک منحنی یا چرخه عمر نخبگی یا به اختصار ELC (Elite Life Cycle یا Elite Life Curve) مواجه هستیم.
در تشریح این موضوع می‌توان بیان کرد که مرحله اول در این مسیر، استعدادشناسی در میان دانش آموزان مستعد و معرّفی آنان به جامعه نخبگانی با راهبرد تربیت و هدایت در قالب رهبری مستعدان می‌باشد. در این مرحله، طلوع و معرّفی فردِ مستعدِّ منتخب اتفاق می‌افتد که اگر در استقرار و اجرای راهبردِ این مرحله، راهبرد تربیت و هدایت، توفیق حاصل شود، به مرحله دوم یعنی رشد یا استعدادپروری با اتّخاذ راهبرد تربیت و حمایت (مادی و معنوی) با عنوان رهبری آینده سازان خواهیم رسید. در این مرحله، فردِ مستعدّ در مسیر خوبی قرار گرفته است و نیاز به درک و توجّهِ راهبردی برای رسیدن به مرحله سوم یعنی مرحله سرآمدی با راهبرد به کارگیری این سرمایه‌های انسانی در تصمیم سازی ها و تقدیر از زحمات گرانسنگ آنها در قالب سرآمدپروری یا رهبری سرآمدان هستیم.
اگر این مسیر سرآمدی و توفیق طلبی در سالهای بعد استمرار و ثبات داشته باشد، فرد از مرحله‌ی سرآمدی به مرحله نخبگیِ پایدار پا می‌گذارد.در این مرحله، فردِ سرآمد به بلوغ و پختگی علمی و رفتاری رسیده است و اگر این جریان موفقیت خواهی و اثرگذاری علمی و رفتاریِ فرد نخبه با راهبردِ الگوسازی و تکریم نهادهای اثرگذار در فرآیند رهبری و حکمرانی مطلوبِ نخبگانی ممزوج شود، امید است که تعالیِ نخبگی در عمل حاصل شود و اگر به هر دلیلی این امر میسّر نشود، شاهد افول یا غروبِ اثر گذاری نخبگان و جریان نخبگی خواهیم بود.
نظر شما