مسجد «ملااسماعیل» به روی مردم بسته است/ خطر تخریب مجدد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- زهرا بهرامی: دو سال از پایان مرمت مسجد ملااسماعیل محله دربنو می‌گذرد اما این مسجد همچنان به روی نمازگزاران بسته است.

مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان در این خصوص به خبرنگار مهر اظهار کرد: مسجد ملا اسماعیل یکی از مساجد سَرِ کوچه بافت تاریخی گرگان است.

حسین کتولی توضیح داد: مساجد سر کوچه اصولاً مساجدی بودند که یک اتاق و یا بخشی از یک خانه قدیمی که در کنار گذر اصلی قرار می‌گرفت ابتدا در آن مراسم روضه‌خوانی برپا می‌شد و به‌تدریج به نمازخانه و بعد مسجد تبدیل می‌شدند و در سمت خانه بسته و در سمت بیرون باز می‌شد.

وی با اشاره به اینکه از این دست اتفاقات در معماری خاص ایران و گرگان زیاد است، افزود: مسجد ملااسماعیل یکی از بهترین نمونه‌های مساجد سرکوچه‌ای در گرگان و حتی کشور است و دارای ویژگی‌های منحصربفردی است.

مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان ادامه داد: این مسجد در گذر زمان دچار آسیب‌های فراوانی شده بود و چون هسته دیوارهای بنا از خشت بود، رطوبت زیاد به شدت آن را تخریب کرده بود و خُردگی مصالح داشت.

وی با بیان اینکه چندین بار دخل و تصرف در بنا انجام شده و سقف به‌طور کامل از بین رفته بود، تصریح کرد: در سال ۹۴ با آغاز اجرای طرح بازآفرینی شهری در بافت تاریخی گرگان، هیئت امناء این مسجد اعلام کردند اگر مسجد ملااسماعیل در طرح مرمت قرار گیرد می‌توانند کمک کنند.

خیرین پای کار آمدند

کتولی گفت: در همان سال ۹۴ شرکت عمران و بهسازی شهری با قرارداد ۱۱۰ میلیون تومانی مرمت مسجد ملااسماعیل را آغاز کرد و خیرین هم پای کار آمدند و قریب به ۷۰ یا ۸۰ میلیون تومان توسط خیرین هزینه شد.

هیئت امناء به دنبال نوکردن تاسیسات هستند که این میزان هزینه کرد در توان آن‌ها نیستوی توضیح داد: حیاط بغلی مسجد قبلاً خریداری شده بود و هیئت امناء قصد الحاق آن به مسجد را داشتند و می‌خواستند شبستان و نمازخانه بانوان را ایجاد کنند.

مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان بیان کرد: تمام دیوارهای خشتی مسجد با آجرهای تاریخی احداث شد، کف کرسی و سقف بنا به طور کامل انجام و می‌توان گفت بنای مسجد بازسازی، نماکاری و بندکشی و ... شد.

وی با اشاره به اینکه سردر تاریخی بنا که متعلق به دوره صفویه و حداقل ۴۰۰ سال قبل است در بنای مسجد حفظ شد، ادامه داد: تلاش شد تمام آن چیزی‌هایی که از بنای قدیمی مسجد قابل استفاده بود در آن حفظ شود و درب و پنجره‌های قابل ترمیم آن مرمت موضعی و رنگ‌بری شد به گونه‌ای که کیفیت تاریخی آن حفظ شود.

کتولی خاطزنشان کرد: در نهایت اواخر سال ۹۶ مرمت کامل بنای مسجد ملااسماعیل به پایان رسید اما بنا به دلایلی هنوز درب این بنا به عنوان مسجد به روی نمازگزاران باز نشده است.

وی با بیان اینکه هدف از بازآفرینی در مسجد ملااسماعیل احیاء آن بوده است و احیاء یک اثر به معنای بهره برداری از آن است؛ به دلایل باز نشدن درب مسجد هم اشاره کرد و گفت: هیئت امناء به دنبال نوکردن تاسیسات مسجد هستند به دلیل تحریم‌ها و افزایش قیمت‌ها این میزان هزینه کرد در توان آن‌ها نیست و نیاز است خیرین پای کار بیایند.

مسجد مناسبتی است دائمی نیست

هرچند مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان نسبت به بسته بودن درب‌های مسجد ملااسماعیل دربنو انتقاد دارد و معتقد است هدف از بازآفرینی یک بنای تاریخی احیاء و بهره‌برداری از آن است اما یکی از حامیان میراث فرهنگی سرزمین گرگان معتقد است این مسجد، مسجد مناسبتی است و کارکرد دائمی و دائر بودن خود را سال‌هاست از دست داده است.

مسجد ملااسماعیل سال‌هاست عملکرد خود به عنوان مسجد دائمی و دائر را از دست داده استاشکان پرویز به خبرنگار مهر اظهار کرد: مسجد ملا اسماعیل از نظر عملکرد و قد و قواره از مساجد محله‌ای کوچک است.

وی افزود: مسجد ملااسماعیل در نزدیکی مسجد جامع گلشن قرار دارد و سال‌هاست عملکرد خود به عنوان مسجد دائمی و دائر را از دست داده و قرار گرفتن در نزدیکی مسجد جامع گلشن مناسبتی بودن این مسجد را بیشتر کرده است.

وی با این توضیح که از این دست مساجد مناسبتی شبیه به مسجد ملااسماعیل در بافت تاریخی گرگان کم نداریم، گفت: مسجد نعلبکی در محله دربنو و یک مسجد در محله دوشنبه‌ای وجود دارند که فقط در ایام خاص و مناسبتی درب آن‌ها باز می‌شود و محل دائمی نماز نیستند؛ متولی خصوصی دارند و بسته به موقعیت و مناسبت فعالیت دارند.

پرویز ادامه داد: مسجد ملااسماعیل نسل اندر نسل در اختیار خاندان سپهر استرآبادی و مقبره ملااسماعیل سپهر هم در همین محله دربنو است و سال‌های سال این مسجد مناسبتی بود همانگونه که گفته می‌شود مسجدالاقصی هم تا قبل از تبدیل شدن به مکت العلی چنین کارکردی (مسجد مناسبتی) داشته است.

در حالی که پرویز مسجد ملااسماعیل را مسجد مناسبتی می‌داند اما هدف از مرمت مسجد ملااسماعیل احیاء آن و پایان دادن به متروکه بودن این بنا بوده و با بسته بودن درب‌های مسجد به روی نمازگزاران نه تنها احیاء انجام نشده بلکه بنا مجدد به سمت تخریب و متروکه بودن پیش می‌رود.