این نگاه یکسویه به زنان از آن جهت برجسته می شود که تنها مرد محوری فیلم یعنی فرهاد گوهری (علی دهکردی) گنجینه ای است از خصوصیات برجسته انسانی البته با نقاط ضعف انسانی چون موتیف سرفه که بی اختیار مخاطب را به یاد کاراکتر او در "از کرخه تا راین" ابراهیم حاتمی کیا می اندازد. در انتها وقتی همسرش (حمیرا ریاضی) به ناتوانی مرد برای بچه دار شدن اشاره می کند، این تندیس فرشته گون از فرهاد تکمیل می شود.
فیلم با یک روایت مستقیم پیش می رود که نحوه ورود رویا به زندگی و محل کار فرهاد را برجسته می کند. بهانه و انگیزه اصلی رویا برای وارد شدن به این رابطه، آوازه عشق فرهاد به بیتا و ایمان قوی اوست. هر چند این وجه به عنوان یک پیش فرض از همان اولین نما تعیین کننده کنش و واکنش شخصیت هاست، ولی می تواند قصه را پیش ببرد. در ادامه ماجراها و شخصیت های فرعی وارد قصه می شوند که به منظور کدگذاری برای گره گشایی نهایی طراحی شده اند. هر چند نویسنده این کدهای فرعی را در جهت اصل "کاشت، داشت و برداشت" طراحی کرده، ولی این نکته فراموش شده که بهانه حضور آنها در ابتدای قصه هم سهمی عمده در باورپذیری و درست نمودن طرح و توطئه فیلمنامه دارد.
به عنوان مثال کاراکتر دوست بیتا با بازی پرستو صالحی تا جایی فقط نقش تحریک کننده او و بهانه ای برای رد و بدل کردن اطلاعات را بر عهده دارد و در بخش هایی فقط یک ناظر بی خاصیت است. در حالی که قرار است گره گشایی این وجه را در او برجسته کند که برای انتقام از ورشکستگی شوهرش، وارد دوستی با بیتا شده تا به زندگی و کار فرهاد و او لطمه بزند. جالب اینکه همه این اطلاعات در موقعیتی دراماتیک داده می شود که حرف های صالحی از نوار کاست پخش می شود و بیتا در وسط خیابان در حال شنیدن آن است، گره گشایی کلیدی که همه تعاریف قصه را عوض می کند!
همانطور که اشاره شده فیلم می کوشد وجوه مختلف زن مخرب را در این سه کاراکتر به گونه ای پایه ریزی کند که هر کدام سهم خود را از خصوصیات منفی داشته باشند. از رویا که به عنوان زن اغواگر آلت دست دیگری شده و حتی حاضر به ادعای کذب حاملگی می شود تا بیتا که به اصطلاح زن مثبت و عشق اساطیری فرهاد است. بیتا هنرمند نقاشی که مدعی است نمی تواند عشق و علاقه اش را به زبان بیاورد و به همین دلیل در تابلوهایش این عشق را بروز می دهد. زنی که با اولین خطای مرد که آن هم محرز نشده، رأی به خیانتکاری مرد می دهد و درست رفتاری را می کند که یک زن عامی معمولی. به این ترتیب این سئوال پیش می آید که بیتا چه ویژگی یا احتمالاً تفاوتی با زن های دیگر داشته که فرهاد را به چنین عاشقی واداشته است؟
مهمتر اینکه در حالی که رویا ادعا می کند حامله است و بیتا هم می داند شوهرش بچه دار نمی شود، از رویا می خواهد فرهاد را به قتل برساند و همین حرف های ضبط شده به عنوان مدرک به دست رویا می افتد. یعنی زن ها تا این حد دچار کوته فکری و سوء تفاهم و از عقل سلیم به دور هستند؟ این رویکرد برخاسته از همان تفکر سنتی ناقص العقل بودن زنان است که مخاطب را وامی دارد برای پرسش های منطقی خود دنبال پاسخی عقلانی نباشد، چون فیلم مبتنی بر این وجه است.
وقتی به تندیس فرشته گون مرد در فیلم می رسیم، رویکردی کاملاً در جهت عکس حاکم است. مرد علاوه بر خصوصیات مثبتی که دارد، عملکردش هم به واسطه نیت پاکی که در سر دارد دور از هر پلیدی است. از آنجا که او به دستگیری از در راه ماندگان و افتادگان ایمان و اعتقاد دارد، به بهای ضربه زدن به بنیان خانواده هم دست از این عادت برنمی دارد و عذرش به درگاه زن فقط تکرار جمله (منو ببخش) است که فیلمساز با پرداخت تصویری این رفتار، تأکید و تکرار به آن وجهی حماسی می بخشد! یا استیصال مرد پشت آیفون که فریاد گوشخراشش را نثار زمین و آسمان می کند (خدااااااا).
"مقبره نحس" با چنین رویکردی نه می تواند مفهوم خیانت را با نگاهی جدید دچار چالش کند و جلوه هایی چون خیانت در نگاه، فکر و عمل را در یک کفه ترازو به نقد بگذارد و نه می تواند از کاراکترهایش چهره ای باورپذیر و دور از جانبداری جنسیت زده ترسیم کند. فیلم چیزی است میان توهم و سوء تفاهم یک ذهن آسیب دیده.
فیلم تلویزیونی "مقبره نحس" به کارگردانی حسین تبریزی سهشنبه شب گذشته از شبکه دوم سیما پخش و روز پنجشنبه تکرار شد.
نظر شما