به گزارش خبرنگار مهر، چاپ دوم کتاب «رابطه دین و اخلاق» اثر سیدمحمد عالمی توسط مؤسسه بوستان کتاب به‌تازگی در ۲۷۶ صفحه منتشر شده است.
با وجود اهمیت دین و اخلاق و همراهی این دو در دوره‌های مختلف تاریخ و تأثیر انکارناپذیر آنها در تعالی انسان ها، در تاریخ مغرب زمین اتفاقاتی افتاده است که بحث از نسبت دین و اخلاق به صورت جدی مورد پرسش قرار گیرد و متفکران در مورد ربط و نسبت این دو به تأمل بنشیند. حاصل این تأمل ورزی ها پی‌ریزی نظریه‌هایی در این باب بوده است. مراد این نیست که نگرش متفاوت به این مسأله متأثر از تحولاتی است که پس از رنسانس در غرب اتفاق افتاده است.
مطالب این‌اثر بر اساس مطالعه کتابخانه‌ای و سیر تدوین رساله به این صورت است که ابتدا دیدگاه مطرح درباره دین و اخلاق بر اساس منابع کتابخانه‌ای توصیف و تبیین می‌شوند، سپس مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرند و نقاط قوت و ضعف هر کدام بیان می شود؛ در پایان هم دیدگاه مورد نظر نگارنده به بحث گذاشته می‌شود.
این اثر در چهار فصل تهیه و تنظیم شده است؛ در فصل اول این اثر، کلیات و مفاهیم مرتبط با موضوع این کتاب بیان شده که پس از بیان تعریفی از دین، و توضیحاتی در خصوص دین در قرآن و روایات، به مبحث اخلاق پرداخته شده است و در ادامه نیز به پیشینه رابطه دین و اخلاق و اهداف مشترک این دو اشاره شده است.
«اتحاد دین و اخلاق» عنوان دومین فصل از این اثر است که در این فصل سه دیدگاه «یگانگی دین و اخلاق»، «استنتاج اخلاق از دین» و «استنتاج دین از اخلاق» مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ یکی از مباحث بیان شده در این فصل. تقریرهای نظریه استنتاج اخلاق از دین می باشد در این راستا چهار تقریر (نظریه زبانی امر الهی، نظریه علّی امر الهی، نظریه فرمان الهی تعدیل شده، دیدگاه متفکران مسلمان) نقد و بررسی یا ارزیابی شده اند.
نویسنده در فصل سوم که با عنوان «تباین دین و اخلاق» تألیف شده است، سه دیدگاه «استقلال دین و اخلاق»، «تنافر جزئی دین و اخلاق» و «تنافر کلی دین و اخلاق» را تبیین و نقد و بررسی کرده است.
در چهارمین فصل از این اثر، «تعامل دین و اخلاق» بررسی گردیده و پس از بیان مبانی دیدگاه تعامل، به تأثیر اخلاق در دین و تأثیر دین در اخلاق پرداخته شده و لوازم دیدگاه تعامل (جهان بینی کامل، فرهنگ پویا، و در عرصه علم و فناوری) نیز تشریح شده است.
در ادامه بخشی از اثر را که مربوط به بخش دین و ضمانت اجرایی اخلاق است، می‌خوانیم؛
از دیگر تاثیرات و نقش های دین در اخلاق را می توان در اجرا و به مرحله ظهور رسیدن اخلاق دانست. برای اینکه اخلاق به اجرا در بیاید، نیازمند پشتوانه و ضمانت اجرایی است. صرف آگاهی از اصول ارزش های اخلاقی، ضمانت کافی برای عمل به آن نیست. دین این ضمانت را تآمین می کند. دین این نقش خود را در زمینه اخلاق و به کارگیری ابزارهای مختلف از راه های گوناگون که متناسب با ویژگی های شخصیتی افراد انسانی است، به طرق مختلف انجام می دهد:
الف. از طریق اعتقاد به خداوند. دین با تقویت اعتقاد به خدا که نسبت به انسان ها و رفتارهای آنان برکنار نیست، زمینه انگیزش اخلاقی را در مورد آن ایجاد می‌کند.
ب. اعتقاد به معاد و پاداش و کیفر اخروی. دین با توجه دادن انسان ها به سرای واپسین که زندگی انسان ها عبث و بدون غایت نیست، آفرینش انسان حکیمانه و بر اساس طرح غایتمند می باشد، انسان ها را در عمل به اخلاق و اصول ارزشی یاری می کند.
ج. نظام اخلاقی جهان. دین با این نگرش و بینشی که به مومن نسبت به نظم اخلاقی عالم می دهد، نقشی اساسی در تعهد مومنان به اخلاق و ارزش های اخلاقی به عهده می گیرد.
د. معرفی الگوهای اخلاقی. دین با نشان دادن و به عنوان سرمشق های اخلاقی، زمینه ملموس شدن رفتارهای اخلاقی را فراهم می کند.
نظر شما