تب بالای شهر در چهارشنبه سوزی/ چهارشنبه سوری؛ خرافه یا سنت

به گزارش خبرنگار مهر، آئین چهارشنبه آخر سال یادگار ایران باستان و قبل از اسلام بوده که متأثر از دین زرتشت است.

این آئین فلسفه خاص خود را دارد که جوانان به دلیل ناآگاهی از آن، رفتارهای پرخطری از خود بروز می‌دهند و شیرینی ایام نوروز را بر کام خود و عده‌ای که بی‌تقصیرند تلخ می‌کنند.

آئین چهارشنبه سوری یا چهارشنبه آخر سال بر دو بخش است؛ یک قسمت از آن عمومی و مشترک میان تمام مردم ایران است که حتی بعضی از آنها را در ملت‌های دیگر نژاد آریا می‌توان یافت و قسمت دیگر آئین خصوصی است که مردم برخی از شهرهای بزرگ بدعت گذاشته‌اند و از این شهرها کم و بیش به شهرهای دیگر ایران رفته است. آن قسمت از آئین این شب که در تمام ایران معمول است از کرمان گرفته تا آذربایجان و از خراسان تا خوزستان و از گیلان تا فارس یعنی تمام این دشت وسیع که ایران امروز را فراهم ساخته است و زیباترین بقایای ایران باستانی است در هر شب چهارشنبه آخر سال با شور و دلبستگی خاصی آشکار می‌شود.

در این میان کسانی هستند که از چهارشنبه آخر سال تنها در دلهره‌هایی سهیم هستند که معضلی بزرگ برایشان است.

شادی به قیمت سوختن

زهرا بهادری شهروند قمی که خاطرات تلخی از رفتارهای پرخطر چهارشنبه آخر سال در ذهن خود دارد می‌گوید: وقتی نام چهارشنبه سوری به گوشم می‌خورد تنم می‌لرزد و دلهره، تمام وجودم را فرا می‌گیرد چرا که هیچ گاه از این روز تلخ خاطره خوشی نداشتم.

او ادامه می‌دهد: سال گذشته پسرم با هم سن و سالانش آتشی روشن کردند و لاستیک بزرگی سوزاندند که باعث بالارفتن شعله آتش شد، به طوری که آن طرف آتش چیزی پیدا نبود و دو نفر همزمان با هم داخل آتش پریدند و با یکدیگر برخورد کردند و قسمت زیادی از بدنشان در آتش سوخت.

این شهروند قمی می‌گوید: این گونه حوادث باید برای جوانان درس عبرتی باشد تا به قیمت شادی چند ساعته‌، از روش‌های غلط به جسم خود آسیب نرسانند.

سوختن به جرم بی‌گناهی

علی حاتمی دیگر شهروند قمی که از تعدادی جوانان و نوجوانان که در این روز به توصیه‌های دیگران توجه نمی‌کنند گلایه زیادی دارد بیان می‌کند: افرادی که در این روز به خیابان می‌آیند و رفتارهای ناهنجار انجام می‌دهند نه تنها به خود بلکه به دیگران نیز آسیب می‌زنند.

او می‌گوید: بعضی از انسان‌هایی که در این روز دچار سوختگی یا آسیب های جسمی می‌شوند کاملا بی‌تقصیر و بی‌گناه هستند ولی در آتش بی‌احتیاطی عده‌ای دیگر می‌سوزند و مشکلات زیادی برای آنها به وجود می‌آید که از نظر اسلام هم این نوعی حق الناس است که باید رعایت شود.

حاتمی با اشاره به اینکه خانواده ها باید مراقب فرزندان خود باشند ادامه می‌دهد: بعضی از خانواده‌ها در این روزها نسبت به اعمال فرزندانشان کاملا بی‌تفاوت هستند و آنها را رها می‌کنند در صورتی که باید به نسبت شرایط خاصی که این روز دارد بیشتر مراقب فرزندان خود باشند.

دل بستن به جذابیت‌های خطرناک

مهرداد علیمددی 25 ساله در این باره می‌گوید: من و همه هم سن و سالانم تا حدودی می دانیم این یک آیین خرافه است ولی به دلیل جذابیت هایی که دارد مورد توجه ما قرار گرفته است.

این جوان قمی در ادامه می افزاید: جوانانی امثال من به دنبال بهانه هایی برای شادی هستند و مسئولان باید چاره‌ای بیندیشند تا جوانان آنقدر بهانه های مثبت برای شادی داشته باشند که به سمت این رفتارهای پر خطر نروند.

رفتارهای پرخطری که در چهارشنبه آخر سال بروز می‌کند آسیب جدی بر روح و روان سالخوردگان و افراد دارای شرایط خاص از جمله زنان باردار وارد می‌کند و یا گاهی از اوقات خانواده‌هایی را داغدار می‌کند و جوانانی در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند اما در این آیین با پریدن از روی آتش و گفتن "زردی من از تو، سرخی تو از من" از آتش به عنوان یک امر مقدس مدد خواسته می‌شود که این امر از نظر اسلام شرک تلقی می‌شود و مراجع عظام تقلید نیز مسئله چهارشنبه سوری را خرافه می‌دانند.

چهارشنبه سوری؛ خرافه یا سنت

آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به استفتائی در مورد آداب و رسوم نوروز و مراسمی که در شب چهارشنبه آخر سال برخی افراد انجام می‌دهند، اظهار کردند: بخشی از رسوم که در نوروز برگزار می شود بسیار خوب است و بخشی خرافی است. انسان عاقل کارهای خوب را انجام می دهد و از خرافات پرهیز می کند.

وی گفت: نظافت، خانه تکانی، دید و بازدید و کمک به نیازمندان و خیلی از کارهای دیگر خوب است، اما آتش روشن کردن در چهارشنبه سوری یک بدعت خرافی است مخصوصا با گفتن این جمله که "سرخی تو از من زردی من از تو" اینها خرافات است.

این مرجع تقلید تصریح کرد: انسان عاقل نباید به سراغ این کارها برود مخصوصا این کار خطراتی در پی دارد. چقدر جوانان و نوجوانان چشم، صورت و عضوی از اعضای بدن خود را با این کارها از دست دادند؛ عزیزان رعایت کنند این رسم غلط را حذف کنند و آن رسوم مثبت را انجام دهند.

آیت‌الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی نیز مراسم چهارشنبه سوری را جایز ندانسته و آن را احیای سنت‌های باطل زمان جاهلیت می‌دانند.

حجت‌الاسلام سیستانی الله آبادی نماینده این مرجع تقلید اظهار داشت: آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی چنین مواردی را که مستلزم اسراف فوق العاده است و موجب خطراتی برای شخص و دیگر شهروندان است به هیچ وجه جایز ندانستند. علاوه بر آن، این کار به نوعی احیای سنت‌های باطل زمان جاهلیت است و منتسب به پیامبران الهی نیست و در شرایع الهی نبوده و اموری خرافی است.

وی افزود: این که پیشینیان ما این کارها را در زمان‌های دور انجام می‌دادند نبایستی باعث شود که ما از آن پیروی کنیم و از آنچه که آنها از روی خرافه پرستی به آن اعتقاد داشتند یا برداشت‌های خرافی از یک رویداد داشتند و آن را به صورت یک فرهنگ درآورده‌اند نه تنها نباید پیروی کنیم بلکه شرط ایمان و عقل این است که انسان خردمند هرچه بیشتر در محو آنچه که ترویج خرافه پرستی هست کوشش کند.

نماینده آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی تصریح کرد: بنابراین آگاهی دادن به دیگران و نهی آنان از این گونه رفتارها که در شأن انسان مسلمان و مومن نیست لازم است و تکلیف شرعی است.

البته وضعیت شهر قم به لحاظ ویژگیها و بافت فرهنگی مردمانی که در این شهر زندگی می‌کنند مطلوب‌تر از سایر کلانشهرهای کشور است اما مشاهده کمترین ناهنجاری در این آئین برای این شهر مذهبی زیبنده نیست.

وضعیت قم بهتر است

علی نیک مهر، دیگر شهروند قمی که وضعیت این شهر در چهارشنبه آخر سال را بهتر از سایر شهرها می‌داند می گوید: قم نسبت به دیگر شهرها از جمله تهران آرام‌تر است و خوشبختانه خطرات کمتری نصیب این شهر می شود.

وی ادامه می دهد: با توجه به نظارت هایی که صورت می گیرد در کمتر مغازه ای می توان مواد انفجاری یافت در حالی که در بسیاری از شهرها این مواد را به راحتی می توان تهیه کرد.

نیک مهر می‌گوید: در این روز تمامی نهادهایی که وظایفی را بر عهده دارند باید اهتمام بیشتری برای پیشگیری از وقوع ناهنجاری‌ها و آسیب‌ها داشته باشند تا جوانان از روی بی‌اطلاعی مشکلاتی به وجود نیاورند که جبران ناپذیر باشد.

با وجود انفجارهای خفیف و گاهی هم شدید، شهر تب می کند و استرس مردم بالا می‌رود که قطعا نیروی انتظامی و دیگر نهادهای امنیتی و انتظامی با دقت و نظارت بیشتر آرامش را به مردم هدیه می‌کنند.

..................................

سمانه روشنایی