به گزارش خبرنگار مهر، طی سالهای اخیر تلاش هایی برای فعالیت های باستان شناسی در مجموعه دژمنده و همچنین روستای تاریخی خوئین صورت گرفته ولی کمبود اعتبارات باعث توقف این کاوشهااز ابتدای سالجاری شده به گونه ای که در حال حاضر هیچ گونه فعالیتی در این مجموعه صورت نمی گیرد.
امروز کمتر کسی در استان زنجان از آثار تاریخی روستای خوئین با خبر است و ارزش تاریخی آثار موجود در این روستای کهن را می داند بی شک آنچه موجب شده آثار تاریخی مورد توجه و شناسایی قرار نگیرند و مغفول واقع شوند ناتوانی مسئولان مرتبط در حوزه میراث فرهنگی استان زنجان بوده است.
دژمنده، مجموعه ای بی نظیر در زیر زمین است که می تواند در صورت رسیدگی مناسب و تخصیص کامل اعتبارات به یک قطب مهم گردشگری تبدیل شود که متاسفانه تا به امروز علی رغم تلاشهای صورت گرفته در طی دو سال دژمنده همانند سایر آثار تاریخی موجود در روستای خوئین در خطر نابودی قرار دارد.
استاندار زنجان در سفری که سال 88 به روستای خوئین داشت وعده های داد که هنوز بخش عمده این وعدها عملی نشده است.
افرادی که دژمنده را دیده بودند با استفاده از وسایل ابتدایی و شخصی به داخل آن می رفتند و اینک که روشنایی داخل غار در مسیرهای اصلی تامین شده، شگفتی و اعجاب این اثر ویژه تاریخی بیش از پیش قابل درک است. دالانهای پیچ در پیچ و تنگ که بر اثر سیلابهای موجود گل و لایی بستر دژمنده را تنگ و مرطوب کرده است و خلاقیت های بکار رفته توسط گذشتگان را پنهان کرده است.
در حالی که دژمنده خوئین به عنوان یکی از آثار شگفت انگیز تاریخی ایران زمین، به واسطه بی توجهی نهادهای ذیربط و مسئولان مرتبط در حال نابودی بود و بعضا اخبار ناخوشایندی درباره آن به گوش می رسید، طی هفته های اخیر برای ورود به این غار عجیب مدخلی ایجاد شده و روشنایی مسیرهای رفت و آمد آن نیز با تعبیه لامپ های برق تامین شده است.
دژمنده مکانی زیرزمینی است که دارای دالانهای طولانی و اتاق‌های متعدد زیر زمینی است و به‌صورت بازارچه و محله‌ای زیرزمینی، قابل مشاهده است. این اثر باستانی که به‌نظر می‌رسد در گذشته مردم از آن به‌عنوان محل اختفا و پناهگاه استفاده می‌کرده‌اند، در عمق تقریبی 4 متر از سطح زمین ایجاد شده است.
دژمنده یا همان شهر زیرزمینی خوئین پس از سالها بی خبری و بی توجهی، مدتی است که از سوی سازمان میراث فرهنگی استان زنجان مورد توجه قرار گرفته و از سوی این سازمان بودجه ای نیز برای بازسازی و تعمیرات آن در نظر گرفته شده است هر چند امسال هنوز فعالیتی از سوی میراث فرهنگی در این مجموعه صورت نگرفته است و روند کاوش متوقف شده است.
معدود افرادی که دژمنده را دیده بودند با استفاده از وسایل ابتدایی و شخصی به داخل آن می رفتند و اینک که روشنایی داخل غار در مسیرهای اصلی تامین شده، شگفتی و اعجاب این اثر ویژه تاریخی بیش از پیش قابل درک است.
بدون شک راه های متعددی که در طبقات مختلف این غار وجود دارد و برخی از آن ها مسدود و برخی همچنان باز است، نیازمند پژوهش های گسترده ای است.
همچنین درب سنگی نسبتا بزرگی که به نظر می رسد در میانه مسیر اصلی این مجموعه قرار دارد و غار را به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می کند، دارای کتیبه ای است که براساس یکی از زبانهای ایران باستان نوشته شده است
آثار سفالی پراکنده یافته شده در دژمنده حکایت از تاریخی حداقل هزار ساله دارد. نظر محققان این است که این آثار متعلق به دوره سلجوقيان است .
این امر در حالی است که برخی از بومیان منطقه دژمنده را به عنوان یک پناهگاه که اوج استفاده از آن در زمان حمله مغولان به ایران است، می دانند که بررسی برخی زوایای این اثر تاریخی نیز این نظریه را قوت می بخشد.
متاسفانه عدم رسیدگی مناسب به مجموعه تاریخی دژمنده موجب شده است رطوبت و همچنین سیلاب ها در روند حفظ این اثر تاثیر نامطلوبی گذاشته و در صورت تدوام وضعیت موجود آنچه در طی قرنها برای نسل های امروز به یادگار مانده بود برای نسل های آینده تنها به عنوان یک اسم از یک اثر تاریخی مطرح باشد.
سیستم تهویه هوای سنتی این مجموعه نیز در طول مسیر موجب شده هوای داخل این مجموعه خنک بوده و فرایند مناسب را برای اقامت و تردد در دژمنده ایجاد کند.
به گفته بومیان منطقه درب ورودی این مجموعه ابتدا از منزل یکی از اهالی روستا بوده است ولی به دلیل امتناع از فروش منزل مسکونی توسط این فرد به میراث فرهنگی در حال حاضر درب ورود این مجموعه از دل کوه مشرف به یک باغ است.
مجموعه دژمنده در صورت توجه مسئولان مرتبط می تواند به مجموعه بی نظیر برای جذب گردشگر داخلی و خارجی تبدیل شود و این قابلیت در دژمنده وجود دارد که با جلوگیری از فرآیند فرسایشی موجود و کنترل آن و همچنین ادامه اکتشاف در مسیر این اثر زوایای تازه ای از تاریخ کهن و اصیل منطقه و کشور روشن شود.
................................................
گزارش و عکس: رحیم مقدمی
نظر شما