به گزارش خبرنگار مهر، کارخانه شالیکوبی مدرن با داشتن دستگاه های جدید و روز دنیا در تولید برنج با بهترین کیفیت و عرضه آن در بازار بسیار حائز اهمیت است.
برنج در رژیم غذایی مردم کشور از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در ردیف کالاهای راهبردی جای گرفته و دومین ماده غذایی اکثر مردم کشور پس از گندم است از اینرو بحث فرآیند تبدیل شالی به برنج از اهمیت بسیاری برخوردار است.
معاون جهاد کشاورزی گیلان گفت: استفاده از شالیکوبی های قدیمی با تجهیزات فرسوده موجب هدر رفت 25 درصدی برنج می شود.
ایرج بنیادی در ادامه مدرن سازی کارخانجات برنجکوبی را از مهمترین اقدامات در راستای صنعتی بخش کشاورزی گیلان دانست و افزود: وجود کارخانه های شالیکوبی مدرن می تواند با کاهش ضایعات و افزایش تولید علاوه بر رونق اقتصادی استان موجب بهبود معیشت و در نتیجه ارتقا انگیزه کاری کشاورزان شود.
وی اظهارداشت: برنج به عنوان مهمترین محصول استراتژیک گیلان، نقش مهمی در امنیت غذایی جامعه دارد.
معاون جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه کارخانه های مدرن شالیکوبی چهار برابر کارخانه های سنتی ظرفیت دارند، گفت: تجمیع کارخانه های سنتی و ایجاد کارخانه های مدرن از سیاست های اصلی جهاد کشاورزی است که با کمک بخش خصوصی پیگیری می شود.
وی همچنین نرم جهانی ضایعات محصول برنج را 15 درصد ذکر کرد و یادآورشد: متاسفانه این رقم در ایران 25 درصد است.
بنیادی اذعان داشت: بدون شک توسعه صنایع تبدیلی و مدرن سازی کارخانجات برنجکوبی ضایعات بخش کیفی کاهش و میزان بازیافت پسندی برنج افزایش می یابد.
مدرن سازی کارخانجات برنجکوبی میزان بازیافت پسندی برنج را افزایش می دهد
با وجود این هر ساله مقادیر زیادی از دسترنج کشاورزان برنجکار در مراحل کاشت، داشت، برداشت و تبدیل تحت تاثیر عواملی چون بذر، باد، باران، کود، سم، سرما، گرما، ریزش هنگام درو و برداشت، خرمنکوبی، حمل و نقل، انبارداری، خشک کردن، پوست‌کندن، سفید کردن به صورت پنهان و آشکار ضایع و از دسترس خارج می شود.
بنابراین اصلاح ساختار شالیکوبی ها در استان های برنج خیز کشور به منظور کاهش ضایعات برنج از نظر کمی و کیفی، افزایش میزان برنج تجاری و ضریب تبدیل در دستیابی به امنیت غذایی و حرکت در چارچوب طرح خودکفایی تولید برنج از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اگر چه وجود برخی ضایعات با همه تمهیدات اجتناب ناپذیر است اما مدیریت کنترل و کاهش ضایعات حتی یک درصد آن می تواند علاوه بر جلوگیری از هدر رفتن سرمایه ملی و زحمات کشاورزان، ارزش زیادی در تامین بخش بیشتری از برنج مورد نیاز کشور داشته باشد.
یک کارشناس کشاورزی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: مسئولان بایستی اصلاح ساختار شالیکوبی ها را با هدف بالا بردن کیفیت محصول و کاهش ضایعات برنج با جدیت هر چه تمامتر پیگیری کنند.
رضا موسوی افزود: بهینه سازی صنعت شالیکوبی، کاهش مصرف انرژی، بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان، فراهم شدن زمینه استفاده بهینه از فرآورده های جانبی برنج، آموزش، کنترل و نظارت بر عملکرد کارخانه های شالیکوبی از دلایل ضرورت بازسازی و اصلاح این واحدها است.
وی تاکید کرد: کم شدن ضایعات برنج از 25 تا 26 درصد به 10 تا 12 درصد، غلبه بر مشکل کمبود برنج و رسیدن به خودکفایی، بالا رفتن درآمد کشاورزان شالیکار و ایجاد انگیزه بیشتر آنان، بهینه سازی ظرفیت اقتصادی کارخانه های شالیکوبی و غیره از مواردی که با اصلاح ساختار شالیکوبی ها تحقق می یابد.
به هر ترتیب مدرن سازی کارخانه های شالیکوبی با هدف بهینه شدن مصرف انرژی در واحدها، کم شدن میزان آلودگی و پیامدهای زیست محیطی ناشی از مصرف سوخت فسیلی ، بهداشتی شدن محیط کار و بالا رفتن ضریب ایمنی کار، ترغیب و هدایت سازندگان دستگاه های مدرن شالیکوبی در داخل به ویژه استان های برنج خیز بسیار حائز اهمیت است.
یک کشاورزی لنگرودی در این باره می گوید: هر ساله میزان زیادی برنج به دلیل پائین بودن سطح فناوری شالیکوبی ها ضایع و دسترنج کشاورزان به هدر می رود.
محمد رنجبر افزود: اصلاح ساختار کارخانه برنجکوبی نقش مهمی در خودکفایی برنج دارند بنابراین مسئولان باید به این مهم توجهی ویژه داشته باشند.
یک کارخانه دار گیلانی نیز گفت: اصلاح ساختار شالیکوبی ها، افزایش راندمان ضریب تبدیل به میزان حداقل پنج درصد تنها در تغییر ماشین آلات خط تبدیل، کم شدن زمان خشک شدن شالی از 48 ساعت به 12 ساعت، کاهش مصرف سوخت گازوئیل به میزان 60 درصد، پائین آمدن هزینه برق، کاهش استهلاک دستگاه و افزایش کیفیت محصول با استفاده از پیش بوجاری، گردگیری، سنگ‌گیر و فلزگیر را باعث خواهد شد.
قاسم محمدی افزود: طرح اصلاح ساختار شالیکوبی ها فقط به فرآیند خط تبدیل شالی به برنج سفید نپرداخته بلکه به تمامی فرآیندهای قبل از تبدیل مانند برداشت و کمباین ها، خشک کردن، ذخیره سازی و نگهداری در انبارهای فنی و سیلو ها، بسته بندی در اوزان مختلف و فرآوری و ایجاد تنوع محصولات را شامل می شود.
نماینده مردم تالش، رضوانشهر و ماسال در مجلس شورای اسلامی هم در این رابطه گفت: مسئولان باید به صنعت بسته بندی برنج و مدرن سازی کارخانجات شالیکوبی توجه جدی در استان داشته باشند.
محمود شکری با بیان اینکه توسعه گیلان نیازمند اولویت بندی ظرفیت های مختلف استان است، افزود: جهاد کشاورزی بر اساس ظرفیت سنجی واحدهای برنجکوبی را در منطقه توزیع نکرده است.
وی اظهارداشت: در حال حاضر به اندازه کافی واحدهای شالیکوبی در استان ایجاد شده است و دیگر نیازی به توسعه در این بخش نیست.
عضو کمیسیون اقتصاد مجلس شورای اسلامی گفت: سیاست وزارت جهاد کشاورزی اصلاح و نوسازی این واحدها در راستای کاهش ضایعات است.
وی در ادامه با بیان اینکه کاهش ضایعات یکی از راهکارهای دستیابی به خودکفایی برنج در کشور است بر ضرورت مدرن سازی کارخانه های برنجکوبی در استان تاکید کرد.
شکری همچنین با بیان اینکه هزار و 855 واحد برنجکوبی در گیلان وجود دارد، افزود: سالانه 700 هزار تن برنج سفید در استان تولید می شود.
لزوم تسریع مدرن سازی کارخانه های شالیکوبی در گیلان
وی تا کید کرد: اصلاح ساختار کارخانه شالیکوبی باید با تجمیع سازی همراه باشد یعنی چند واحد سنتی به یک واحد صنعتی مدرن تبدیل شود.
به هر حال اصلاح کارخانجات فرسوده شالیکوبی گامی در راستای خودکفایی برنج، رونق اقتصادی و تامین امنیت غذایی در جامعه است. با توجه به اهمیت برنج کاهش میزان ضایعات این محصول راهبردی طی شالیکوبی از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است.
اصلاح کارخانجات فرسوده شالیکوبی گامی در راستای خودکفایی برنج، رونق اقتصادی و تامین امنیت غذایی در جامعه است.
محصول برنج از منابع مهم تغذیه ای مردم است، با توجه به اهمیت برنج کاهش میزان ضایعات این محصول راهبردی طی شالیکوبی از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است.
به رغم اینکه دانه های سالم ارزش بیشتری دارند فاکتورهای موثر بر افزایش کیفیت محصول نهایی باید مدنظر قرار گیرند تا ضایعات نهایی به طرز چشمگیری کاهش یابند.
بدون شک از معضلات مهم در این زمینه وجود ماشین های قدیمی، فرسوده و ناکارآمدی است که در برخی از کارخانجات شالیکوبی مورد استفاده قرار می گیرد.
نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: نتایج کاری شالیکوبی های قدیمی و جدید باید مورد بررسی قرار گیرد تا با اصلاح و جایگزینی شیوه ها و ماشین های قدیمی، روش ها و ماشین های جدید شالیکوبی ها میزان ضایعات برنج کاهش یابد.
مهرداد لاهوتی افزود: جلوی ضایعات برنج را باید به هر صورت ممکن گرفت و در این راه بهترین راهکار ممکن تبدیل تدریجی شالیکوبی های سنتی استان به کارخانه های شالیکوبی مدرن یا اصلاح ساختار شالیکوبی هاست که با اعطای تسهیلات بانکی ارزان قیمت باید هرچه سریع تر اجرایی شود.
وی اظهارداشت: اعطای تسهیلات برای اصلاح ساختار شالیکوبی ها باید به عنوان یک راهبرد مهم مورد توجه جدی قرار گیرد و همینطور از طرح های مدرن و پیشرفته در این زمینه حمایت شود.
نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: با توجه به میزان قابل توجه ضایعات برنج در مرحله تبدیل، اصلاح ساختار شالیکوبی های گیلان به عنوان یک ضرورت اصلی و اساسی همواره مطرح است.
بدون شک با برداشت شالی از مزارع و تبدیل آن به شلتوک و سپس برنج سفید، این محصول مهیای ورود به بازار مصرف می شود.
کارخانه های شالیکوبی گیلان در این روزها دوران پرکاری را سپری می کنند اما آنچه در این میان حائز اهمیت است سنتی و قدیمی بودن بسیاری از این کارخانه هاست که در پی آن بسیاری از محصولات شالیکاران به صورت ضایعات هدر می رود.
در این زمینه با توجه به زحماتی که کشاورزان برنجکار شمال کشور در دوران کاشت، داشت و برداشت محصول خود متحمل می شوند، انتظار عرضه محصولی با کیفیت و کسب درآمدی متناسب با فعالیت خود دارند ولی متاسفانه هدر رفت برنج در کارخانه های شالیکوبی علاوه بر ضربه های اقتصادی در دستیابی به خودکفایی این محصول، از دسترسی شالیکاران به سود واقعی خود نیز می کاهد و در عمل قسمت عمده ای از برنج تولیدی آنان از چرخه مصرف حذف می شود.
یکی از شالیکاران فومنی به خبرنگار مهر گفت: از مشکلات مهمی که کشاورزان هر سال با آن روبرو هستند ضایعات زیاد برنج در مرحله تبدیل شالی به برنج سفید است.
رحمت الله رستمی افزود: هر ساله ۱۵ تا ۲۰ درصد از برنج سفید که حاصل دسترنج و کار سخت و زحمات شبانه روزی شالیکاران است به دلیل سنتی بودن کارخانه های شالیکوبی عملا از چرخه مصرف خارج می شود.
وی همچنین با بیان اینکه حداکثر ضایعات برنج در شالیکوبی های مدرن بین ۲ تا ۳ درصد است، یادآورشد: نیم دانه برنج (ضایعات) عملا ارزش اقتصادی ندارد.
دیگر کشاورز گیلانی گفت: مهمترین حسن شالیکوبی های مدرن کاهش ضایعات شالی در مرحله تبدیل به برنج سفید به حداقل ممکن است.
اسدالله رنجبر افزود: ضایعات در این کارخانه ها از ۱۵ تا ۲۰ درصد کارخانه های سنتی به ۲ تا ۳ درصد می رسد.
وی ادامه داد: هر چند هزینه تبدیل از سوی کارخانه های شالیکوبی مدرن بالاست اما به دلیل ضایعات کم کاملا به صرفه است.
دولت باید اعتبارات و تسهیلات بانکی ارزان قیمت در اختیار متقاضیان قرار دهد
یکی از صاحبان کارخانه های شالیکوبی مدرن نیز به مهر گفت: به دلیل هزینه های بسیار بالای تبدیل کارخانه های شالیکوبی سنتی به مدرن صاحبان این کارخانه ها تمایل زیادی برای تبدیل کارخانه های خود ندارند و برای تحقق کامل این امر دولت باید اعتبارات و تسهیلات بانکی ارزان قیمت، در اختیار متقاضیان قرار دهد.
علی محمدی افزود: کارخانه های شالیکوبی مدرن یا اصلاح ساختار شده نقش به سزایی در کاهش ضایعات برنج ایفا می کنند و توسعه این کارخانجات می تواند به خودکفایی کشور در تولید برنج کمک کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز از وجود هزار و 855 کارخانه شالیکوبی در استان خبر داد و گفت: ظرفیت فرآوری هر کارخانه بطور متوسط هزار و 500 تن در سال است.
علیرضا شعبان نژاد ظرفیت کارخانجات شالیکوبی را به مراتب بیش از نیاز استان دانست و افزود: تاکنون فرآیند اصلاح ساختار افزون بر 400 کارخانه با اعطای تسهیلات انجام شده است.
وی همچنین با بیان اینکه فعالان کشاورزی برای دریافت تسهیلات با مشکل مواجه هستند، اظهارداشت: بانک ها وثیقه های سنگین از تولید کنندگان برای پرداخت تسهیلات طلب می کنند.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان به مهر گفت: همچنین فرآیندی که فعالان بخش کشاورزی برای دریافت تسهیلات طی می کنند به مراتب طولانی و خسته کننده است.
وی با تاکید بر اینکه از حیث منابع اعتباری مشکلی وجود ندارد، افزود: طی دو سال اخیر افزون بر 146 میلیارد تومان تسهیلات به گیلان اختصاص و جذب شده است.
شعبان نژاد با اشاره به اینکه در سفر چهارم هیئت دولت به گیلان 250 میلیارد تومان مصوب شد، اظهارداشت: این میزان تسهیلات هم اکنون در مرحله ابلاغ است.
با توجه به افزایش بازده تولید محصول نهایی و کاهش میزان ضایعات در کارخانجات شالیکوبی جدید با ظرفیت بالا که کاملا قابل توجه است به نظر می رسد که وجود دستگاه های تمیز کن به دلیل خارج سازی بخش زیادی از ضایعات موجود در شلتوک قبل از ورود به مراحل اصلی فرآوری باعث کارآمد تر شدن عملیات خشک کردن در خشک کن ها می شود که همین امر در بهینه سازی خشک کردن و به دنبال آن افزایش بازده موثر خواهد بود.
طراحی و عملکرد دستگاه های خشک کن نیز مانع هدر رفتن انرژی گرمایی شده و به دلیل حرکت های دورانی دانه ها و عدم سکون آنها رطوبت در داخل توده یکنواخت بوده که این امر موجب کاهش ضایعات می شود.
با مقایسه انجام گرفته می توان دریافت که فرآوری 30 تن شلتوک در یک روز در شالیکوبی جدید با ظرفیت بالا 115 کیلو وات برق مصرف می کند این درحالی است که یک شالیکوبی قدیمی همین مقدار فرآوری را طی پنج روز و صرف انرژی برق نزدیک به 400 کیلووات انجام می دهد. با این وجود کاهش مدت زمان لازم برای فرآوری و افزایش قدرت تبدیلی طی شبانه روز می تواند بازده اقتصادی فرآیند تولید را افزایش دهد.
یک کارشناس کشاورزی هم در این زمینه گفت: ادامه فعالیت شالیکوبی های سنتی برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد.
عدم برخورداری واحدهای شالیکوبی از فناوری های روز به افزایش هزینه و هدر رفت انرژی می انجامد
ایرج قاسمی افزود: شالیکوبی ها نخستین بخش از صنایع تبدیلی در مسیر تولید و مصرف برنج در کشور هستند و بر همین اساس از اهمیت فراوانی برخوردارند.
وی همچنین با اشاره به فناوری، تجهیزات قدیمی و مستهلک بسیاری از کارخانه های شالیکوبی گیلان اظهارداشت: محرومیت شالیکوبی ها از فناوری به روز زیان های فراوانی به کشاورزان وارد و به افزایش هزینه و به هدر رسیدن انرژی می انجامد .
وی یادآورشد: هم اکنون تعداد زیادی از کارخانجات شالیکوبی در استان با ساختار سنتی شالی ها را به برنج تبدیل می کنند که این موضوع مشکلاتی را برای کشاورزان ایجاد کرده است.
به هر حال برنج غذای اصلی بیش از سه میلیارد نفر در جهان است که نیمی از جمعیت کنونی دنیا را تشکیل می دهد، 80 درصد از برنج دنیا در مزارع کوچک و برای تامین نیازهای خانوار کشت می شود، کمتر از هفت درصد تولید جهانی برنج وارد بازار معاملات بین المللی می شود و این میزان نیز تحت تاثیر شدید شرایط آب و هوایی و نوسان قیمت هاست.
بنابراین در تبدیل شلتوک برنج باید تمام مواردی که موجب تولید برنج مرغوب از نظر کیفی و کمی می شود همواره مدنظر قرار گیرد.
نظر شما