مشكل اصلي تئاترهاي تلويزيوني فاصله عميق فرهنگي است؛ به انگيزه پخش تله‌تئاتر "كشمشي در آفتاب"

به گزارش خبرگزاري مهر، تئاتر هنري فراگير و جمعي است كه هر نويسنده اي به فراخور شرايط جامعه و درك خود از جهان هستي به نوشتن نمايشنامه يا توليد نمايش مي پردازد. در اين ميان آثاري وجود دارند كه بيان و موضوعي جهانشمول دارند و به همين خاطر وجهي جهاني پيدا مي كنند و در كشورهاي مختلف بر اساس شيوه هاي گوناگون به اجرا درمي آيند. اما نمايشنامه هايي نيز هستند كه با وجود زيبايي يا حتي شهرت در كشور خود در محدوده مكاني و فرهنگ مشخصي تعريف مي شوند و همين مساله حوزه بيان آنها را به شدت محدود مي كند.

بايد توجه داشت كه تمام متون نمايشي هر اندازه هم كه وجه جهاني داشته باشند، برخاسته از فرهنگ خاصي هستند و در محدوده جغرافيايي معيني مفاهيم عميق تر و ملموس تري براي ساكنان آن كشور پيدا مي كنند، ولي اهميت مضمون، شيوه بيان و دربرگيري موضوع ميزان فراگيري اثر را تعيين مي كند. در تلويزيون گاه از نمايشنامه هايي استفاده مي شود كه در اروپا يا امريكا جزو آثار شاخص و شناخته شده هستند. اما اين آثار به لحاظ فرهنگي و جنس قصه و كلام به هيچ وجه با فرهنگ و شيوه زندگي ما هماهنگي ندارند.

تله تئاتر "كشمشي در آفتاب" به كارگرداني پرويز تائيدي جزو آثاري است كه به شدت با مشكل ناهماهنگي فرهنگي مواجه است. اين نمايشنامه با آنكه شهرت و محبوبيت زيادي در امريكا و اروپا دارد، با فرهنگ كشور ما بيگانه است. داستان اين اثر تلويزيوني درباره يك خانواده سياهپوست است كه منتظر دريافت پول بيمه عمر پدرشان هستند. در اين ميان مادر خانواده در انديشه خريد يك خانه در محله سفيدپوستان است و براي آن بايد مبلغ زيادي هزينه كند. اما اتفاقاتي به وجود مي آيد كه شرايط خريد و نگهداري خانه را با مسائلي مواجه مي سازد.

يكي از جلوه هاي نداشتن تطابق فرهنگي اين تله تئاتر در طرح مساله تبعيض نژادي ميان سياه و سفيدپوستان است. در كشور ما اين مساله هرگز مطرح نبوده و همين مساله موجب مي شود مخاطب ارتباط خوبي با موضوع نمايش برقرار نكند. حداقل چنين اثري نمي تواند انتظار داشته باشد مخاطب عام به تماشاي آن بنشيند. زيرا فاصله عميق فرهنگي و نبود اتفاقات مشابه در كشور بيننده را به تماشاي اثر دعوت نمي كند.

نكته ديگر اينكه مسايلي كه در اين تله تئاتر مطرح مي شود از جمله دعوا بر سر گرفتن بيمه عمر، اختلاف نظر افراد خانواده روي مسايل عمومي، خيالپردازي سرپرست خانواده به خاطر دايم الخمر بودن، انفعال شديد مادر خانواده و ... مسايلي نيستند كه به طور جدي يا فراگير در خانواده هاي ايراني مطرح باشد. در حال حاضر خانواده هاي ايراني با مشكلات ديگري مواجه هستند كه جنس آنها با آنچه در اين نمايشنامه مطرح مي شود يكسان نيست.

اين تله تئاتر با مشكل فضاسازي و ضعف در طراحي صحنه و لباس مواجه است. به طور كلي آثار خارجي وقتي مي توانند بيننده ايراني را تحت تاثير قرار دهند كه فضايي صميمي و قابل لمس براي مخاطب احساسي تلويزيون فراهم كنند. اما اين تله تئاتر به شدت در ايجاد فضايي كه به نگاه، علاقمندي ها يا حداقل مشكلات ايراني نزديك باشد، دچار مشكل است. در اين زمينه طراحي و اجراي ضعيف صحنه پردازي كه فضاي استوديويي را لو مي دهد و استفاده از رنگ هايي كه ويژگي احساسي يا مفهومي ندارند به جلوه بصري اثر لطمه زده است.

در اين تئاتر تلويزيوني ساده ترين ابزار صحنه بد انتخاب و به كارگيري شده اند. طراحي لباس ها نيز جالب توجه و منطبق با اصول زيبايي شناسي يا انعكاس شرايط و زمان جامعه مورد نظر قصه نيست. پوشش بازيگران در تئاتر تلويزيوني "كشمشي در آفتاب" نشاني از مشخصات فرهنگي يا ويژگي هاي شخصيتي نمايشنامه ندارد و در انعكاس ماهيت كاراكترها ناتوان است.

مشكل ديگري كه در بسياري از تئاترهاي تلويزيوني ديده مي شود، نبود هماهنگي لازم ميان كارگردانان تلويزيوني و هنري است. تئاتر تلويزيوني بايد مشخصات هر دو رسانه را انعكاس دهد و به همين خاطر براي هر كدام از اين وجوه يك كارگردان در نظر گرفته مي شود. اما نبود هماهنگي هاي لازم ميان دو عنصر تلويزيوني و هنري شرايطي را به وجود مي آورد كه ميزانسن ها، شيوه خاص بازيگري در تئاتر براي بيان احساسات و در نهايت تدوين به جنبه هاي هنري كار لطمه مي زند و كيفيت اثر را پائين مي آورد.

تئاتر تلويزيوني "كشمشي در آفتاب"  بر اساس نمايشنامه اي از لوريال هندس فري ساخته شده و در آن معصومه تقي پور، فرهاد تجويدي، مريم كاظمي، آرزو آفري، جواد زيتوني، عليرضا دهقان، پيام عبداللهي، فربد تجويدي و صدرالدين شجره بازي مي كنند. احمد آسوده تهيه كننده، مسعود فروتن كارگردان تلويزيوني و تدوينگر، فرشيد هاشميان مدير توليد، محبوبه قاسميان طراح لباس و فرهاد تجويدي دستيار كارگردان هستند. موسيقي اثر هم انتخابي است.

لوريال هندس فري از جمله نمايشنامه نويسان معاصر آمريكاست كه در 35 سالگي چشم از جهان فروبست. قدرت ديالوگ نويسي و ارائه ساختار نمايشي روان و پرقدرت آثار او را با نمايشنامه هاي تنسي ويليامز، يوجين اونيل و آرتور ميلر مقايسه مي كنند. نمايشي كه بر اساس همين متن ساخته شده چند سالي است به طور متوالي در برادوي بر صحنه مي رود و بازيگران اين نمايش مدتي قبل جايزه توني - معتبرترين جايزه هنرهاي نمايشي آمريكا - را به خود اختصاص داده اند.