ضرورت تاب‌آوری؛ مسیرهای گذار به اقتصاد پایا با تعاون و همکاری

به گزارش خبرنگار مهر، ناپایداری و بحران از مهمترین ویژگی‌های شکل نوین اقتصاد سرمایه داری لیبرال به حساب می‌آید. اگرچه گفتمان نئولیبرالیسم به شدت بر عدم دخالت دولت در اقتصاد تاکید می‌کند، اما امروزه بر کسی پنهان نیست که دولت‌ها بسیار بیشتر از گذشته در اقتصاد دخالت می‌کنند و تمامی دستگاه‌های قدرت دولتها در خدمت شرکتهای بزرگ و بین المللی است. از این رو ما همزمان با ناپایداریها و بحران‌های اقتصادی، با انواع تهدیدات سیاسی و نظامی نیز روبرو هستیم که البته در بیشتر اوقات در قالب تنبیهات اقتصادی و تحریم‌های اقتصادی انجام می‌گیرند.

مقام معظم رهبری با درک این وضعیت در سال‌های گذشته مفهوم اقتصاد مقاومتی را در ایران مطرح کردند و سیاست‌های آن را به تمامی دستگاه‌های کشور ابلاغ کردند. کتاب «تاب آوری اقتصادی» در راستای این رویکرد و با توجه به تاکید کتاب بر تعاون و همکاری برای رسیدن به یک اقتصاد پایا و با قدرت تاب آوری، این کتاب را برای ترجمه انتخاب کرده است.

نویسندگان این کتاب، پت کاناتی و  مایکل لویس می‌کوشند ضمن تشریح و تحلیل ریشه‌های مشکلات اقتصادی  کنونی نظام سرمایه داری، برای برون رفت از این وضعیت راه حلی ارائه دهند و در این مسیر، از تجربیات خویش مدد می‌گیرند. کاناتی از اعضای ارشد بنیاد اقتصاد نوین و پژوهشگر سازمان تعاون بریتانیا و متخصص پژوهش‌های عملی در زمینه شکلهای نوآورانه دمکراسی اقتصادی  و سرمایه گذاری‌های  مشترک است. مایکل لویس در بیست و پنج سالگی مرکز نوسازی جامعه محلی در کانادا را بنیان نهاد و از آن زمان  مدیریت اجرایی آن را بر عهده دارد. او در حوزه توسعه اقتصادی جوامع محلی و اقتصاد اجتماعی شهرتی جهانی دارد.

کتاب حاضر با ارائه  تحلیلی از مشکلات کنونی اقتصاد کاپیتالیستی آغاز می‌شود که با تغییرات سریعی که در سده بیستم و پس از انقلاب صنعتی و کشف و بهره برداری از نفت  شاهد بودیم، تعادل  در رابطه متقابل میان انسان و بوم زیست‌های متعددی را که حیات ما بسته به آنهاست بر هم زده و مقاومت و تاب آوری ما را به چالش کشیده است. اکنون اقتصاد جهانی به استخراج و بهره برداری فزاینده از منابع طبیعی، بویژه سوختهای فسیلی به عنوان منبع ارزان تأمین انرژی ای که برای تداوم رشد اقتصادی ضروری است متکی است و به نوعی، بر این پیش فرض استوار است که جریانِ انرژی ارزان قیمت همواره ادامه خواهد داشت و به تبع آن، رشد اقتصادی بی پایان که نوشداروی مشکلات است همچنان ادامه خواهد یافت.

در برابر این رویکرد، تلاشهایی برای ایجاد جامعه ای پایدار و اقتصادی پایا آغاز شده است که به جای پیشبرد منویاتِ شرکتهای عظیم چند ملیتی، به دنبال یافتن راهی برای حل مشکلات توده‌های مردم بر اساس ایجاد رابطه ای متعادل با بوم زیستها و منابع طبیعی و همبستگی اجتماعی میان مردم است. کتاب حاضر نمونه‌های متعددی از چنین تلاشهایی را که عمدتا در چارچوب تعاون مردمی انجام می‌شوند  ارائه می‌کند.

در اکثر موارد، این فعالیتها به گونه ای سازمان یافته اند که نیازهای گروه‌های محروم را رفع کنند. از جمله می‌توان به تعاونی‌هایی که برای دسترسی خانواده‌های کم درآمد به مسکن، خوراک، و اعتبارات ارزان قیمت ایجاد شده اند  اشاره کرد. این مثالها نشان می‌دهند که می‌توان بدون تلاش برای دستیابی به رشد اقتصادی به هر قیمت ممکن، یا نابودساختنِ  بوم زیستهای زمین  و از بین بردن سریع منابع طبیعی زندگی متفاوتی را تجربه کرد و با تلاش برای ایجاد آنچه نویسندگان اقتصاد تاب آور و پایا نامیده اند، تصویری از شیوه متفاوتی از زندگی را ترسیم کرد که به جای اینکه یکسره در بند رشد اقتصادی باشد، انسانها را محترم می‌شمارد و آنها را کنش گرانی می‌داند که می‌توانند در همه مناطق جهان خود را سازماندهی کنند و آینده را ازشرکتهای بزرگ باز ستانند و در دستان خود بگیرند و با فاصله گرفتن تدریجی از اقتصاد جهانی رشد و حرکت به سوی اقتصادهای محلی تر و تاب آور تر، برای خروج از بحرانی که آینده بشر را تهدید می‌کند راهی بیابند.

امید است در فضایی که سیاست‌های اقتصادی توجهی چندانی به محیط زیست و امور فرهنگی و اخلاقی ندارند، این کتاب بتواند انگیزه و رویکرد نوینی برای سیاستگذاریهای اقتصادی ایجاد کند که سعادت کلی بشر و حفاظت از محیط زیست را در برابر رشد اقتصادی صرف، در اولویت قرار دهد.