آثارمخرب مصوبه پرداخت یارانه کالاهای اساسی/افزایش هزینه سرانه

سید حسین رضوی پور در گفت و گو با خبرنگار مهر، در مورد مصوبه مجلس که دولت را ملزم به پرداخت یارانه کالاهای اساسی به مردم کرده است، اظهار داشت: در روزهای اخیر، طرح پرداخت یارانه کالاهای اساسی به مردم، با ۲۱۵ رأی موافق در صحن علنی مجلس به تصویب رسید و برای تأیید نهایی به شورای نگهبان ارسال شد. طرحی که در آن ۳۰ هزار میلیارد تومان بودجه برای پرداخت مستقیم یارانه کالاهای اساسی به مردم در نظر گرفته شده است.

این کارشناس اقتصادی افزود: در طرح مذکور، دو منبع برای تأمین این بودجه پیش‌بینی شده است که شامل ۱۵ هزار میلیارد تومان از محل فروش دارایی‌های دولت و ۱۵ هزار میلیارد تومان دیگر نیز از محل کاهش برخی دیگر از مصارف پیش‌بینی شده در طرح اصلاح یارانه بنزین، است.

پایه پولی افزایش خواهد یافت

وی ادامه داد: این در حالی است که دولت تاکنون در وصول بخش زیادی از درآمدهای پیش‌بینی شده از هر دو منبع مذکور، برای سایر مصارف پیش‌بینی شده در بودجه سال ۹۹، توفیق چندانی به دست نیاورده است. به بیان دیگر، این منابع درآمدی، در عمل محقق نخواهند شد و تأمین بودجه طرح حمایت معیشتی عملاً منجر به افزایش پایه پولی و پولی‌سازی کسری بودجه خواهد شد.

رضوی پور گفت: نکته مهم‌تر آنکه ممکن است حتی در ظاهر، منابع تأمین شده برای این مصوبه به فروش دارایی و یا اصلاح حامل‌های انرژی نسبت داده شوند، ولی با توجه به سرجمع کسری بودجه دولت، قاعدتاً در عمل، دولت از تأمین مالی مصارف دیگر خود از دو طریق فوق‌الاشاره بازخواهد ماند و برای تأمین آن مصارف قطعاً دست به پولی‌سازی کسری بودجه خواهد زد. یعنی به هر طریق این طرح منجر به افزایش ۳۰ هزار میلیارد تومانی پولی‌سازی کسری بودجه خواهد شد.

وی در تشریح پولی‌سازی کسری بودجه، اظهار داشت: پولی سازی کسری بودجه یعنی دولت به طرق مختلف نظیر استقراض از بانک مرکزی یا برداشت از صندوق توسعه ملی و… عملاً با چاپ پول تازه، منابع مورد نیاز خود را تأمین کند.

این کارشناس اقتصادی به معایب پولی‌سازی کسری بودجه اشاره کرد و گفت: نکته اینجاست که چاپ ۳۰ هزار میلیارد تومان پول تازه در شبکه بانکی کشور، گردشی حدوداً هفت الی هشت برابری ایجاد می‌کند. نسبتی که از آن با عنوان «ضریب فزاینده» یاد می‌شود. یعنی اگر دولت ۳۰ هزار میلیارد تومان پول تازه چاپ و منتشر کند چیزی بین ۲۱۰ الی ۲۴۰ هزار میلیارد تومان بر نقدینگی کشور افزوده خواهد شد. این در حالی است که نقدینگی کشور قریب به ۲,۹۰۰ هزار میلیارد تومان است و رقم مذکور موجب رشد ۷ الی ۸ درصدی نقدینگی خواهد شد. با توجه به نظریه‌های پولی و همچنین با در نظر گرفتن توقف رشد اقتصادی در کشور، می‌توان حدس قریب به یقین زد که این میزان رشد در نقدینگی، اثر مشابهی در تورم خواهد داشت. یعنی به تنهایی ۷ الی ۸ درصد تورم فقط در اثر این کمک‌های خیرخواهانه! ایجاد خواهد شد.

افزایش ۱۵۰ هزار تومانی هزینه سرانه مردم

رضوی پور اظهار داشت: حال حساب کنیم از محل این ۳۰ هزار میلیارد تومان، چه منافع و چه زیان‌هایی به اقشار آسیب پذیر می‌رسد؛ با توجه به نرخ یک میلیون و ۸۷۵ هزار تومانی درآمد سرانه به قیمت‌های جاری در انتهای سال ۱۳۹۸، فارغ از باقی عوامل مؤثر بر تورم، تنها از محل اجرای این طرح، هزینه سرانه مردم حدود ۱۳۱ الی ۱۵۰ هزار تومان در هر ماه افزایش خواهد یافت. یعنی در هر خانوار، به ازای هر نفر، ۱۳۱ تا ۱۵۰ هزارتومان به هزینه ماهانه خانوار افزوده خواهد شد.

وی افزود: این در حالی است که اگر این ۳۰ هزار میلیارد تومان تنها برای شش ماهه دوم سال ۱۳۹۹ تخصیص یابد، سهم متوسط هر ایرانی از این مبلغ، ماهانه حدود ۶۰ هزار تومان و سهم سه دهک پایینی درآمدی در این طرح، هر نفر ماهانه ۱۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است.

وی تصریح کرد: بنابراین میزان تورم حاصل از این طرح بیش از مبلغی است که بصورت حمایتی به هر نفر پرداخت می‌شود.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: نکته مهم‌تر آنکه این ۳۰ هزار میلیارد تومان صرفاً برای سال ۱۳۹۹ در نظر گرفته شده و ادامه این مسیر در سال آتی نیازمند ۶۰ هزار میلیارد تومان بودجه جدید است، اما آثار تورمی این ۳۰ هزار میلیارد تومان به تنهایی آثار معیشتی ادامه این طرح در سال آتی را نیز پیش‌خور خواهد کرد. مجلس نیز هیچ منبع جدیدی برای ادامه این طرح در سال آتی پیش‌بینی نکرده است. آنچه روشن است اینکه نه فروش دارایی دولت و نه درآمد ناشی از اصلاح قیمت بنزین منابع پایداری برای ادامه این طرح نخواهند بود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا نمایندگان مجلس اینها را نمی‌دانند؟ اظهار داشت: اجازه بدهید خوشبینانه فرض کنیم نمی‌دانند. چرا به توصیه متخصصانی که می‌دانند، گوش نکردند و گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس را نخواندند و بدتر اینکه چرا این قدر شتابزده این طرح را تصویب کردند؟

دولت راههای تأمین غیرتورم زای طرح را بسته است

رضوی پور گفت: شاید هم تصورشان این است که منابع این طرح از محل‌هایی که مولد تورم نیست محقق خواهد شد و یا شاید برخی از نمایندگان گمانشان این است که این تحلیل درباره شدت تورمی که ایجاد خواهد شد چندان دقیق نیست. در این صورت باید زمان بیشتری برای بررسی طرحی به این مهمی تخصیص می‌دادند.

وی افزود: مجلس در تلاش است به مردم نشان دهد که می‌خواهد امور را اصلاح کند. از سوی دیگر دولت نیز تمام راه‌ها را بر مجلس بسته و مانع از تأمین مالی طرح‌های حمایتی از منابع درآمدی جدید ممکن الوصول نظیر مالیات‌های جدید شده است. چرا که به لحاظ سیاسی دولت نمی‌خواهد یک برد معیشتی و سیاسی برای مجلس حاصل شود.

وی تاکید کرد: ضرورت وجود حمایت‌های معیشتی از اقشار آسیب‌پذیر در شرایط اقتصادی فعلی کشور بر هیچکس پوشیده نیست. اما چگونگی اجرای حمایت‌های معیشتی نیز اهمیت فراوانی دارد. اگر هدف از طرح‌های حمایتی دولت یا مجلس حمایت از اقشار آسیب‌پذیر باشد لازم است تدابیر به گونه‌ای رقم بخورند که به ضد هدف اولیه منجر نشوند.