به گزارش خبرنگارمهر، سردار سرتیپ پاسدار دکتر غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیر عامل متولد سال 1337 تهران و از فرماندهان دوران دفاع مقدس است. وی مدارک فوق لیسانس معماری و شهرسازی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد مدیریت دفاعی و دکترای عالی جنگ از دانشگاه امام حسین (ع) و دکترای مدیریت استراتژیک را از دانشگاه عالی دفاع ملی کسب کرده است . فرماندهی قرارگاه حمزه، فرماندهی سپاه دوازدهم کشوری ، فرماندهی لشکر 17 علی ابن ابیطالب، ریاست اداره طرح و برنامه ستاد مشترک سپاه، ریاست اداره مهندسی ستاد مشترک سپاه، ریاست اداره مهندسی و پدافند غیر عامل ستاد کل نیروهای مسلح از جمله مسولیت های وی می باشد. سردار جلالی از سال 1384 تا کنون ریاست سازمان پدافند غیر عامل کشور را بر عهده دارد و در دانشگاه مالک اشتر و دانشکده فارابی مشغول به تدریس است.
به بهانه انتخاب اعضای دائمی سازمان پدافند غیرعامل و همچنین با توجه به اهمیت موضوع پدافند غیرعامل که به بیان ساده عبارت است از"هر اقدام غیر مسلحانه‌ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمانها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریانهای کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد پدافند غیرعامل خوانده می شود" با وی به گفتگو نشسته ایم.
*خبرگزاری مهر - گروه سیاسی: در حال حاضرسازمان پدافند غیر عامل کشور چگونه اداره می شود؟
- سردار غلامرضا جلالی : هم اکنون برنامه های سازمان پدافند غیر عامل که مصوب مقام معظم رهبری است به صورت سازمانی دنبال می شود که براساس بند یازدهم ماده 121 قانون برنامه پنجساله چهارم تکالیفی در آن مشخص شده و همچنین تبصره ای دارد مبنی بر اینکه حتما کلیات این ماده باید به تصویب مقام معظم رهبری برسد زیرا همه آن در حوزه دفاع است. بر این اساس آیین نامه اجرایی هم به نام بند یازده ماده 121 تهیه شد که این آیین نامه بعد ازتصویب در دولت به تصویب مقام معظم رهبری هم رسید. بعد از آن موضوع پدافند غیر عامل در قالب کمیته دائمی پدافند غیر عامل از سال 82 تاکنون در ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت کرده است .
*روند انتخاب اعضای دائمی سازمان پدافند غیر عامل چگونه بوده است؟
- در سال 87 جلساتی با ریاست محترم جمهوری داشتیم قرار شد در برخی موارد که نیازمند اختیارات اجرایی و یا آیین نامه ای است دولت به ما یکسری از اختیارات خود را تفویض کند طبق درخواست رئیس ستاد کل اسم قانونی و درست این کارگروه "کارگروه پدافند غیرعامل" است. مطابق اصل 127 و 128 قانون اساسی رئیس جمهور می تواند اختیارات خود را به افراد یا کارگروهی واگذار کند که تصمیمات آنها مانند تصمیمات هیئت دولت است.
لذا در سال گذشته طی حکمی از سوی رئیس جمهور یک کارگروه 5 نفره تشکیل شد که متشکل از وزیران دفاع و نیرو، رئیس سازمان پدافند و معاون برنامه ریزی و راهبردی رئیس جمهور و رئیس ستاد کل بود. بعد از آن هم دو نفر اضافه شدند یکی داوود احمدی نژاد به عنوان دبیر این کارگروه و دیگری محصولی وزیر کشور دولت نهم . البته رئیس جمهور می تواند افراد دیگری را هم به این کارگروه اضافه کند. به عبارت دیگر رئیس جمهورهیچ محدودیتی در این زمینه ندارد. به علت اینکه زمان این انتصابات آخر دولت بود فرصتی برای تشکیل جلسه نشد. در دولت جدید چون افراد تغییر کرده بودند قرار بود این موضوع اصلاح شود که پیشنهادهایی هم از طرف ستاد کل به رئیس جمهور ارائه شد. نهایتا حکم 5 نفر را نوشتند .
*در حال حاضر اعضای فعلی چه کسانی هستند؟
- وزیر دفاع، وزیر کشور، وزیر علوم، معاون برنامه ریزی و راهبردی ریاست جمهوری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح.
*چرا سازمانی با این درجه از اهمیت دیر تشکیل شد؟
- قبل از انقلاب ، ایران سازمان دفاع غیر نظامی داشت که مسئول آن نخست وزیر وقت بود. بعد از انقلاب آن سازمان در بسیج ادغام شد یا بهتر است بگویم که منحل شد. دراوایل انقلاب توقع این بود که این کار را بسیج انجام دهد. وقتی قانون اساسی به تصویب رسید بخش دفاع از بخش اجرایی کشور تفکیک شد. بخش دفاع زیر نظر رهبری آمد و بخش اجرایی زیر نظر رئیس جمهور.
لذا از آن زمان چون بسیج زیر نظر رهبری آمد نمی توانست مسئولیتهای اجرایی بر عهده بگیرد و این موضوع بلاتکلیف ماند. در طول جنگ خود دولت و نخست وزیری بودند که به صورت اقتضایی کارهایی انجام می دادند. مثلا آقای فیروزآبادی که الان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح است آن موقع معاون نخست وزیر بود و به عنوان معاون نخست وزیر کارهای پدافند غیر عامل را انجام می داد. ساخت پناهگاهها در شهرها یا مدارس یا بکارگیری دستگاهها برای کمک به جنگ و ... .
وقتی جنگ تمام شد باور عده ای این بود که ما دیگر جنگی نخواهیم داشت. سپس این کار مقطعی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی واگذار شد در سازمان مدیریت و برنامه ریزی هم به آن توجه نشد تقریبا می توان گفت هیچ کاری انجام نشد.
بعد رهبری که این کار را دنبال می کردند این کار را به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی واگذار کردند. در آنجا هم مقطعی کار دنبال شد ولی بعد که کنترل شد دیدند که کاری در آنجا انجام نشده است. در مقطعی هم که آقای روحانی دبیر این شورا بودند بعد حضرت آقا موضوع را به فرمانده نیروی هوایی سپردند. نزدیک تقریبا 6 سال هم از این ماموریت بر عهده آنها بود و مقطعی هم امیر سلیمی این مسئولیت را بر عهده داشت.
در سال 82 حضرت آقا مجدد اشاره ای به ستاد کل کردند . در آن زمان بررسی شد و اقداماتی که انجام شده بود کفایت لازم را نمی کرد. از نظر ستاد کل که بررسی کرده بود آقا احساس کردند که خیلی کار باید انجام می شد. پیشنهادهایی داده شد که حضرت آقا تصویب کردند که این کار به ستاد کل واگذار شود. از زمانی که کار به ستاد کل واگذار شد ستاد کل هم یک چارچوب جدید برای این موضوع درست کرد و اول به عنوان کمیته دائمی در مدت 2 سال و بعد هم به عنوان سازمان پدافند غیر عامل موضوع را به تصویب حضرت آقا رساندند.
* پدافند غیرعامل در کشورهای دیگر چگونه است؟
-در همه کشورهای دنیا موضوع پدافند غیرعامل به عنوان یک موضوع همیشگی و فراتر از جریانهای سیاسی و یا دولتها شکل می گیرد. مثلا در روسیه پدافند غیر عامل در قالب یک وزارتخانه شکل گرفته به نام وزارت دفاع غیر نظامی و شرایط اضطراری . این وزیر 19 سال است که وزیر است. با آمدن و رفتن دولتها این وزیر ثابت مانده و تکان نخورده است .
*در حال حاضر بودجه سازمان به چه میزان است؟
|
رئیس جمهور که دراولین سفر به مشهد مقدس مصوب کردند هزار میلیارد تومان برای امور فرهنگی در اختیار استاندار خراسان رضوی قرار گیرد طبعا باید برای پدافند غیر عامل بیش از این چیزها اعتبار بگذارد. |
* اکنون سازمان پدافند غیرعامل در کجای راه است؟
- ما در حال حاضر ده سال نسبت به این موضوع عقب ماندگی داریم و اگر کار را بسیجی وار همانطور که حضرت آقا گفته ادامه دهیم حداقل باید دو تا برنامه پنج ساله پیش برویم تا بتوانیم عقب ماندگی خود را جبران کنیم.
*دلیل عقب ماندگی ما در موضوع مهمی مثل پدافند غیرعامل چیست؟
- به علت اینکه ما در دولتهای گذشته برنامه ای که برای توسعه کشور پیش بینی کرده بودیم برنامه ای بدون لحاظ کردن ملاحظات دفاعی بود ، لذا یک توسعه شکننده را برنامه ریزی کرده بودیم که این توسعه شکننده حتی در برابر حوادث طبیعی یا بعضی از فعل و انفعالات و اشکالات پاسخگو نبود. مثلا در دو سال قبل مقداری افت فشار گاز داشتیم و با قطع گاز از ترکمنستان مواجه شدیم که بعد از آن گازبخش صنعت را حذف کردیم تا آن را روی نقاط شهری متمرکز کنیم اما با این حال برخی از شهرهایمان در تامین گاز دچار مشکل شدند.
*حالا شما فکر می کنید که راهکار جبران این عقب ماندگی چیست؟
- به نظر می رسد که این عقب ماندگی دو برنامه ای ما در برنامه های سوم و چهارم حداقل بایستی در برنامه پنجم و برنامه ششم جبران شود و به صورت یک الزام جدی در صنعت ما دیده شود برنامه توسعه مثلا توسعه هسته ای توسعه برق، توسعه نفت، گاز و سایر مباحثی که در صنعت دنبال می کنیم حتما باید ملاحظات و پدافند غیر عامل دفاعی در آن دیده شود چون اگر چند سال دیگر اتفاقی اعم ازحوادث طبیعی یا حوادثی با منشاء خارجی در کشور رخ دهد ما را مشکل دار خواهد کرد که باید حتما مد نظر قرار گیرد.
*تعامل سازمان بسیج با سازمان پدافند غیرعامل چگونه است؟
- بسیج زیر نظر سپاه است که این نیرو وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح است ما هم زیر نظر ستاد کل هستیم و هر دو مجموعه در بخش دفاعی کشورهستند. خوشبختانه هم در گذشته هم به تازگی دو تفاهمنامه با بسیج امضا کردیم یعنی هم تفاهمنامه با نیرو مقاومت داشتیم و هم تفاهمنامه با سازمان بسیج مستضعفین داشتیم. محورهای مشترک کارکرد بسیج را در پدافند غیر عامل احصاء کردیم و استفاده از ظرفیت بسیج در پدافند غیر عامل و دفاع غیر نظامی را کاملا به صورت تفاهمنامه و بعد هم به صورت برنامه اجرایی دنبال می کنیم.
*چه برنامه هایی با سازمان بسیج داشته اید؟
-امسال در هفته بسیج نزدیک به هزار مانور را در کارخانجات، مدارس، پالایشگاهها و دیگر مراکز در سراسر کشور سازمان پدافند غیرعامل با کمک بسیج انجام داده است. همچنین در برنامه های بسیج پیش بینی شده که دو میلیون نفر از مردم را علاوه بر آموزش عمومی آموزش دفاع غیر نظامی نیز بدهند که هم اکنون طرح درس، کتاب و جزوه را در این زمینه آماده شده است.
همچنین با بسیج دستگاههای اجرایی جلسات متوالی و برنامه های اجرایی داریم در حقیقت استفاده از ظرفیت بسیج دستگاههای اجرایی برای کاهش آسیب پذیری و تداوم خدمت از اولویتهای ما است. از بسیج دستگاهها خواسته شده تا با "سازماندهی مضاعف پرسنل داوطلب متخصص" درحوزه های مختلف بتوانند از آنها در شرایط غیرعادی استفاده کنند. تا مثلا از یک بیمارستان یا کارخانه ای که بر اثرحادثه ای آسیب دید بتوان از پرسنل بسیج سازماندهی شده اش استفاده کرد و آن مجموعه را سر پا نگهداشت.
اضافه بر این امسال یک دوره کارشناسی ارشد گرایش "پدافند غیر عامل و امنیت ملی" را در بسیج دستگاههای اجرایی پیش بینی کردیم که چند هفته گذشته کنکور آن برگزار شد و بهمن ماه امسال در ترم جدید دانشجویان آن گرفته می شود. این موضوع جزو بخشی از تفاهمنامه ما با سازمان بسیج بود به طوریکه بتوانیم به پرسنل آموزش تخصصی بدهیم.
*اصلی ترین برنامه شما درآینده چیست؟
-اصلی ترین برنامه ای که دنبال می کنیم پیگیری تصویب برنامه پنجساله پنجم با ملاحظات پدافند غیرعامل است. ضمن اینکه ما طبق ابلاغیه ای که رهبرمعظم انقلاب به دولت دادند و در بند 44 آن توسعه پدافند غیرعامل درهمه حوزه ها تاکید شده بود، با دستگاههای اجرایی برنامه جامعی را در همه دستگاهها و در حوزه ارتباطات، صدا وسیما، نفت، نیرو، بهداشت و درمان تهیه کردیم که در حال حاضر این برنامه ها به صورت یک بسته کامل اجرایی تهیه شده است. امسال هم یک بند مستقل را برای پدافند غیر عامل در برنامه پنجم توسعه پیش بینی کردیم و باوجود اینکه مقداری تغییر کرد اما در کمیسیونهای تخصصی دولت تصویب شد و به مجلس رسید انشاء الله بتوانیم با کمک کمیسیونهای مختلف دولت و استفاده از ظرفیتهای برنامه توسعه موضوع پدافند غیرعامل را در برنامه پنجم توسعه کشور نهادینه کنیم این کار می تواند بسیار اهمیت داشته باشد.
* برنامه های دیگری در سازمان پدافند غیرعامل دارید؟
- از برنامه های دیگر ما این است که برنامه های مطالعاتی کاهش آسیب پذیری دستگاههای اجرایی بزرگ و عمده را که در قالب برنامه مطالعاتی انجام شده بود در برنامه اجرایی بگذاریم یعنی برای آنها اعتبار پیش بینی کنیم یعنی آسیب پذیریهایی که بر اساس مطالعه در دستگاههای اجرایی کشف کردیم به وسیله مشاور برنامه ای اجرایی کنیم و این آسیب پذیری را از بین ببریم و دستگاهها و پایگاههایشان را در این حوزه به پایداری برسانیم. این جزو یکی از برنامه های جدی ما است. برنامه بعدی ما موضوع انجام تمرینات و مانورهای مختلف در دستگاههای اجرایی است که سازمان پدافند کما فی السابق این برنامه را در همه دستگاههای اجرایی برای آمادگی در برابر حوادث و تهدیدات احتمالی دنبال می کند. این برنامه را در قالب دستور العملی بین دستگاههای اجرایی با سازمان پدافند غیر عامل و بسیج تنظیم شده است تا از ظرفیت بسیج در دستگاههای اجرایی استفاده شود. این برنامه در طول سال و در مناسبت ای مختلف انجام خواهد شد که ممکن است برخی جاها سالی یکبار و در سایر جاها نیز سالی چند بار مانور را متناسب با اهمیت دستگاه اجرایی مورد نظر برگزار کنیم. تعداد و تقویم مانور در دستگاههای مختلف متفاوت است، ضمن اینکه از مرکزیت هم تیمهای داوری را برای ارزیابی اشکالات می فرستیم تا این اشکالات در مانور بعدی مرتفع شود. برنامه دیگری که در سازمان دنبال می کنیم فرهنگ سازی برای موضوع پدافند غیر عامل است. دراین رابطه تلاش کردیم که از تولید علم شروع شود.
*برای تولید علم در حوزه پدافند غیرعامل چه اقداماتی را تا کنون انجام داده اید؟
- برای اولین بار با پیگیریهایی که انجام شده دوره دکترای پدافند غیرعامل در دانشگاه عالی دفاع ملی راه اندازی شده که بهمن ماه امسال نیز از طریق کنکور سراسری دانشجوی دکترا می گیرد. ما می توانیم بعد از اتمام این دوره ها عناصر و دانشمندان متخصص داشته باشیم که با استراتژی پدافند غیرعامل در سطح مدیریت کلان کشور بتوانند نقش لازم را در جای خود ایفا کنند. همچنین در صدد هستیم که رشته های مختلف پدافند غیرعامل را درمقطع کارشناسی ارشد توسعه دهیم. درحال حاضر 6 رشته در مقطع کارشناسی ارشد داریم که در برنامه سال آتی هدفمان این است که این 6 رشته را به 10 رشته ارتقاء دهیم.
ضمن اینکه درحوزه های نفت، پزشکی، صنعت و آمایش سرزمین هم قصد داریم موضوع پدافند غیرعامل را توسعه دهیم و همچنین در آموزش رشته مدیریت نیز می خواهیم موضوع پدافندغیرعامل را بگنجانیم تا مدیران ما نسبت به موضوع پدافند غیرعامل توجیه شوند. ارتقاء کیفی دانش شرکتهای مشاور مهندسی از برنامه های دیگر سازمان است وما با پیگیری که انجام دادیم در حدود 24-25 تا دستور العمل و آیین نامه های پدافند غیرعامل در حوزه های مختلف تهیه کردیم که یکی از آنها مقررات ملی ساختمان جلد 21 است. این کتاب با همکاری سازمان پدافند و مرکز ملی مطالعات ساختمان وزارت مسکن تهیه شده است. در جلد 21 مقررات ملی ساختمان نحوه اعمال مقررات پدافند غیر عامل در ساختمانها و ابنیه عمومی را نشان می دهد که تا انتهای سال کار آن نهایی می شود و بعد از آن یک برنامه آموزش برای شرکتهای مشاور خواهیم گذاشت تا آنها بتوانند در این حوزه این روشها را آموزش ببینند و دنبال کنند.
ناگفته نماند که برای اولین بار آیین نامه بارگذاری انفجاری را در کشور تهیه کردیم تا ساختمانها را در برابر انفجار ایمن کنیم. در واقع پایلوت و ورژن صفر آن با استفاده از منابع خارجی که استخراج شده تا بتوانیم این آیین نامه را داشته باشیم. در حوزه های دیگرهم این آیین نامه ها را به صورت کارشناسی تهیه کردیم مثل آیین نامه مکان یابی، آمایش سرزمین و بخشهای دیگر که پشتوانه علمی بخش فنی کشور را کاملا تقویت می کند.
* برای استفاده از تجربیات سایر کشورها چه برنامه هایی دارید؟
- چون موضوع پدافند غیر عامل و دفاع غیر نظامی است یک موضوعی است که همه کشورهای دنیا روی آن کار کردند و به آن توجه دارند ما تلاش کردیم دو کشور شرقی و دو کشور غربی را انتخاب کنیم و یک کشور منطقه ای را مورد بازدید قرار دهیم. دربرنامه کشورهای شرقی روسیه و کره شمالی بود که به روسیه رفتیم و در کره هم در برنامه داریم. در مورد کشورهای غربی هم در حال هماهنگی هستیم و با دو کشور که تا حالا بیشترین هماهنگی را داشته ایم احتمالا سوئیس و اتریش باشند. اکنون هماهنگی های اجرایی آن در حال انجام است در کشورهای منطقه هم هندوستان مد نظر است.
اوایل سال آتی برای بازدید به این کشورها می رویم. ضمن اینکه بازدید از این کشورها نقش بسیار زیادی برای درک کارهایی که آنها کرده اند و تبادل تجربیات در حوزه های مختلف دارند که اگر دقیق انجام شود و انتقال یابد می تواند ما را در این موضوع جلو بیاندازد ، زیرا در این حوزه ما هنوز در ابتدای راه هستیم مثلا در روسیه 7 رده آموزشی و دانشگاهی در خصوص دفاع غیر نظامی و پدافند غیرعامل داریم و خیلی از نکاتی که ما می خواستیم با آزمون خطا به آن برسیم دیدیم روسیه به آن رسیده و آنها را دنبال کردیم تا بتوانیم ازاین تجربیات استفاده کنیم.
مثلا در بازدید از متروی مسکو دیدیم علی رغم اینکه این مترو قدیمی است ولی کار کرد بسیار خوبی در پدافند غیر عامل دارد و به متخصصین ما در طراحی متروهای خود در این حوزه داخل شهری می تواند کمک کنند. در دنیا مترو را چندمنظوره احداث می کنند نه فقط برای رفت و آمد مثلا داشتن فروشگاه، مراکز امدادی، پارکینگ، پناهگاه در زمان بحران، ذخایر آب، انتقال ارتباطات و اطلاعات و امثالهم .
* در حال حاضر برای ایمن سازی متروی کشور برنامه ای ندارید؟
- ما بیشترین سهم تاثیر گذاریمان می تواند ابتدای برنامه احداث مترو یعنی در زمانیکه مطالعات و پیش بینی مسائل پدافندی در زیر ساخت ها مطرح است، باشد. زیرا وقتی کار شروع شد و جلو رفت لحاظ مسائل پدافندی تاثیر کمتری می تواند در آن داشته باشد. مثلا وقتی مترو در عمق خاصی احداث شد دیگر نمی توان راجع به عمق آن بحث کرد، بلکه باید برویم سراغ سایر مفاهیم پدافندی ولی اگر ابتدای کار باشد کار ما خیلی موثر خواهد بود. ضوابط ایمنی در مترو خیلی اهمیت دارد اما در کشور ما بعضا کمتر به آن توجه شده است در این رابطه ما تفاهم نامه ها وبرنامه های مختلف اجرایی را با بخش نامه های مختلف مترو داریم که امیدواریم انجام شود. اما احداث متروی اهواز کاملا هماهنگ بود که با همکاری هم برنامه ها را شروع کردیم. در مورد متروی کرج، مشهد، تبریز و حتی متروی تهران ممکن است نتوان 100 درصد الزامات را رعایت کرد اما این بدان مفهومی نیست که 30-40 درصد الزامات آن در تامین امنیت مردم در مترو فراهم نشود.
* تعامل سازمان پدافند را با سایر دستگاهها چگونه ارزیابی می کنید؟
-برابر آئین نامه با تمام دستگاههای اجرایی بلااستثناء تعامل داریم و دستگاه ها را به لحاظ اهمیت دسته بندی کردیم. یعنی با دستگاههایی که اهمیت بیشتری دارند تعامل بیشتری داریم و با آنهایی که اهمیت کمتری دارند هم تعامل کمتری داریم. ضمن اینکه ما تاکنون هیچ مشکلی با دستگاههای اجرایی نداشته ایم، البته قبلا مقاومتی از سوی دستگاههای اجرایی وجود داشت اما درحال حاضر این مقاومتها خیلی کم شده است.
*درجه اهمیت دستگاهها در پدافند غیر عامل بر چه اساسی است؟
- ما طبقه بندی را بر اساس اهمیت دستگاهها انجام می دهیم یعنی برابر آیین نامه دستگاهها به سه دسته کلی "حیاتی - حساس – مهم" تقسیم شده اند. دستگاههای حیاتی دستگاههایی هستند که اگر خسارت به آنها وارد شود حیات کشور به خطر می افتد مثل صدا و سیما. دستگاههای حساس دستگاههایی هستند که آسیب به آنها تهدید منطقه ای (مراکز استانها) را به همراه دارد و دستگاههای مهم هم دستگاههایی هستند که اگر برای آنها حادثه ای پیش بیاید تهدید محلی یا نقطه ای را درپی دارد.
*آیا کارکرد سازمان فقط در مراکز استان سراسر کشور است یا اینکه سازمان در شهرهای دیگر هم فعالیت می کند ؟
- کارکرد سازمان پدافند غیرعامل فقط محدود به مراکز استانها نمی شود بلکه دامنه فراگیری آن همه شهرهای سراسر کشور است، مثلا پالایشگاهی داریم در عسلویه که خیلی دور افتاده است و یا بندر ماهشهر، بندر شهید رجایی، بندر چابهار
* سردار! درخصوص سطوح اجرایی سازمان پدافند غیر عامل توضیح دهید؟
- سازمان پدافند غیر عامل به لحاظ اجرایی دارای سه سطح است که سطح اول سطح استراتژیک است یعنی عالی ترین سطح پدافندغیرعامل که مخصوص کسانی است که باید برایش تصمیم گیری کنند مانند مقام معظم رهبری، رئیس جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام. در حقیقت نام این سطح را می توان "مجموعه دستگاه رهبری، راهبردی و راهبری کشور" به شمار آورد. زیرا مجموعه ای که کشور را هدایت می کنند این دستگاهها هستند.
* "رهبری، راهبردی و راهبری کشور" در این سازمان دقیقا چه مفهومی دارد ؟
- این دستگاهها باید در سیاست های کلی نظام ذکر شده در سند چشم انداز، برنامه های بلندمدت مثل برنامه پنجساله توسعه و همچنین برنامه آمایش موضوعی مثلا نفت و گاز تصمیم گیری کنند، موضوع پدافند غیرعامل را در آن پیش بینی کنند تا آنرا در برنامه ها داشته باشیم. همانطور که می دانید وقتی رهبری سیاست های کلی را ابلاغ کردند موضوع پدافند غیرعامل در آن لحاظ شده بود که مجمع هم آنرا تصویب کرد، ضمن اینکه در برنامه چهارم توسعه هم بود و هم اکنون در تلاشیم که دربرنامه پنجم هم این موضوع لحاظ شود.
* اگر برنامه چهارم تمدید شود برای شما مشکلی بوجود خواهد آمد ؟
- خیر.
*سطح اجرایی دیگرسازمان پدافند غیرعامل چیست؟
- سطح دوم ما سطح عملیاتی و سطح کارشناسی و فنی است در این سطح بیشتر بدنبال مهندسین، مدیران اجرایی میانی، کارشناسان فنی هستیم و نظامات فنی، برنامه ها و آئین نامه ها را در این سطح بطور کارشناسی دنبال می کنیم، یعنی تصمیمات و دستوراتی که در سطح بالاتر صادرمی شود را در این سطح اجرا می کنیم. مثلا بدنبال تهیه آئین نامه ای فنی پدافند غیر عامل در حوزه های مختلف هستیم. مثلا ما در حوزه فنی نیاز به تولید استاندارد ملی داریم.
*توضیح بیشتری در این خصوص می دهید؟
- ببینید ما در کشور هرچیز فنی که تولید کنیم باید جایی باشد تا فنی بودن وایمن بودن آن استاندارد را تائید کند. چون ما وقتی در کشور خود استاندارد بومی نداشته باشیم باید برویم از استاندارد خارجی ها استفاده کنیم که آنها هم می توانند براحتی با نظام صنعت کشور بازی کنند. براین اساس یکی از برنامه های جدی ما درسازمان پدافند، تولید استاندارد بومی و ملی در کشور است.
همچنین در این سطح موضوع چگونگی اجرای آئین نامه هایی مانند آئین نامه های ساختمان، مکان یابی، شهرسازی و آئین نامه های مختلفی که برای کشور لازم است را دنبال می کنیم که در این زمینه مراکز علمی- پژوهشی، شرکت های مشاور و بخش اجرایی سیستم های دانشگاهها می توانند کمک کنند و بنوعی ابزار اجرایی قرار گیرند.
*سطح سوم اجرایی در سازمان پدافند غیرعامل کدام سطح است؟
- سطح سوم اجرایی ما در سازمان پدافند غیرعامل سطح عملیاتی است، که در این سطح موضوع مدیریت بحران و بحث های آموزش ومانورمد نظر قرار می گیرد. در خیلی جاها وقتی در حوزه های مردمی مثل شهرداری ها،NGO ها و مدارس و دانشگاهها قرار می گیریم مردم به صورت مستقیم مخاطب قرار می گیرند که تلاش می کنیم آنان تحت آموزش، تمرین ومانور قرار گیرند.
* تعریف جامعی می توانید از مدیریت بحران ارائه کنید ؟
- مدیریت بحران تعاریف مختلفی دارد که یکی از آنها "میزان عدم آمادگی دستگاه در برخورد با حادثه" است، یعنی هر چقدر دستگاه در برخورد با حادثه آمادگی کمتری داشته باشد بحران بیشتری بوجود می آید. که این مسئله کاملا به میزان آمادگی دستگاهها ارتباط دارد.
*سازمان پدافند غیرعامل در این خصوص چه گامی برداشته است؟
- ما درحال حاضرتقسیم بندی دردستگاههای اجرایی کشور انجام داده ایم. آئین نامه ای را در این رابطه بنام "راهنمای جامع پدافند غیرعامل در استانها" تهیه کردیم که این آیین نامه مدیریت بحران را در استانها بدون هرگونه موازی کاری ابلاغ کردیم. همچنین آنرا برای دستگاهها آماده نمودیم .
*شما برای شهرهای بزرگی مثل تهران آیین نامه ای در نظر نگرفته اید؟
- بله، ما یکی از جاههایی که به مشکل برخوردیم شهر تهران است . هم اکنون دستورالعمل آن را آماده کردیم اما به دلیل نگرش های متفاوت سیاسی که درجامعه وجود دارد و همچنین اختلاف نظری که معمولا بین وزارت کشور، استانداری و شهرداری وجود دارد این آیین نامه تاکنون بلاتکلیف مانده است. اما یکی از کارهای بسیار مهم است که باید انجام شود. چون ما باید شهر بسیار بزرگی مثل تهران را با همه پیچیدگی هایش برای مدیریت بحران آماده نگهداریم.
مثلا بازدید از مرکز مدیریت بحران شهر مسکو مشاهده کردیم که طرح های آنها تقریبا همخوانی بسیار زیادی با نگاه ما به مدیریت پدافند غیر عامل و مدیریت بحران در شهر تهران دارد، البته ممکن است که آنها سابقه زیادی در این زمینه داشته باشند اما این موضوع نشان داد که طراحی های ما هم به لحاظ چارچوب اصولی کاملا درست بوده است یعنی طرح ما از نظر عملیاتی کاملا شفاف و دقیق است ولی متاسفانه از نظر اجرا دچار مشکل هستیم.
* ریشه این مشکل را درکجا می بینید؟
- بدلیل اینکه یک بار می گویند مسئول مدیریت بحران در پایتخت شهرداری است، بار دیگرمی گویند استانداری است و بار بعد هم می گویند وزارت کشور است. این موضوع اگر تعیین تکلیف شود، بطوریکه مشخص گردد که مسئول مدیریت بحران در شهر تهران چه نهادی است، می توانیم مسئله را حل کنیم.
*فکر می کنید چگونه باید این مشکل حل شود؟
- به هرحال مجمع تشخیص مصلحت نظام یا مجلس ویا دولت باید این مشکل را حل کنند.
* به نظر شما اگر در تهران زلزله بیاید آسیب های این زلزله چگونه خواهد بود؟
- زلزله تهران هم خطرناک است و هم مهم . فرضیاتی که مطرح می شود این است که پریود تکرار 110 ساله زلزله تهران گذشته است، ما سه گسل در زیر شهرتهران داریم و در بدترین سناریو که سه گسل با هم فعال شوند و بالای 7 ریشتر هم باشد که البته چیزی شبیه غیر ممکن است فاجعه ای شبیه هائیتی در تهران اتفاق خواهد افتاد. باید برای آن فکر اساسی کنیم تا بتوانیم خود را برای چنین فاجعه ای آماده کنیم.
*سازمان پدافند غیرعامل برای زلزله احتمالی در پایتخت تاکنون تدابیری اندیشیده است؟
- ما چون در موضوع زلزله نماینده نیروهای مسلح هستیم پیش بینی های خوبی برای کمک به زلزله تهران یا جاهای دیگر کرده ایم. علیرغم اینکه بخواهیم به وزارت کشور کمک کنیم و یا به استانداری ویا به شهرداری، خودمان اقدامات مثبتی انجام داده ایم. نیروهای مسلح با ابزار و امکاناتی که در اختیارش است طرحهای خوبی برای مدیریت این بحران دارد، بعنوان مثال در بخشهای هوایی و درمانی امدادی را آماده کردیم که هم اکنون جزء آماده ترین سازمانهایی هستیم که می تواند بر هر شرایطی کمک کنند.
* سطح امکانات و لجستیک شما به چه میزان است؟
- ما برای سازمان پدافند مشکل امکانات نداریم زیرا به لحاظ اجرایی از طریق خود دستگاههای اجرایی وارد مسئله می شویم، مثلا در وزارت نفت ما موضوع پدافند غیرعامل را سیاست گذاری، هدایت ونظارت می کنیم، و موضوع اجرا را خود وزارت نفت انجام می دهد.البته در خیلی از وزارتخانه ها مشکل کمبود امکانات را داریم. در حوزه دستگاهها یکی از چالش ها و تگناهایمان حوزه های تخصصی و فنی است. مثلا "چگونگی دفاع در برابر تهدید با استفاده از ابزار و تجهیزات فنی" که این نیازمند به تخصص و تسلط بر فناوری دارد وخیلی از مراکز "علمی- پژوهشی-تخصصی" میتوانند برای انتقال فناوری های خود به ما کمک کنند.
مثلا یک تانکر نفت وجود دارد که ممکن است بر اثر آتش جرقه و یا آتش سوزی منفجر شود که متخصصان فنی می توانند به ما در این زمینه کمک کنند که در این خصوص متخصصان محلولهایی درست کرده اند که وقتی درون تانکر می ریزند دیگر تانکرهای نفت منفجر نمی شوند. این یک نوع تجهیزاتی می شود که جلوی انفجار را می گیرد و تلفات ما را کم کند این تست شده است و الان کارخانه های مختلف ما دارند این کار را انجام می دهند. یا مثلا لوله های گاز قطع کن گاز می خواهند که اگر زلزله یا بمباران شد ویا هر اتفاق دیگری افتاد لوله گاز در جا قطع شود وباعث انفجار و آتش سوزی نشود.
ما در همه حوزه ها به این تجهیزات نیاز داریم در واقع اگر یک دسته بندی کنیم می شود پدافند غیر عامل و صنعت ایمنی کشور که در این حوزه هم نیازمند پشتیبانی - پیگیری- دانش فنی و پشتیبانی اعتباری هستیم که اگر کمک شود می توان ما را خیلی جلو ببرد.
*با توجه به اینکه آمریکا هم اکنون سپر موشکی را درمنطقه مستقر کرده است، آمادگی سازمان پدافند غیرعامل را برای دفاع از کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
- دولت اوباما که آمد شعارهایی مبنی بر تغییر سیاستها را مطرح کرد و انتظار می رفت که رفتار آن حداقل برخلاف بوش باشد و اشتباهات او را دنبال نکند البته این انتظار جهانی از اوباما بود. ولی برغم اینکه در ابتدای کار مقداری شعار داد اما بعد موضوعات تهدید نرم وتهدید هوشمند را مطرح کرد، تاکید استفاده از ابزار غیر نظامی را مطرح کردند و عقب نشینی از افغانستان تا عراق را قول داد و باز هم عمل نکرد توقع عمومی این بود که روحیه جنگ طلبی و نظامی گری آمریکا کم شود و دنیا در مقطعی به سمت آرامش برود اما عملا آمریکا و اسرائیل نشان دادند که سلطه جهان خواری و استیلا طلبی اجازه به آنها نمی دهد که در این مسیر حرکت کنند.
آمریکا هرچقدر هم خود را پشت شعارهای قشنگ مخفی کند فایده ای ندارد و همانطور که رهبری گفتند دستکش مخملی دستشان کنند در درون آن انگشتهای فولادی وجود دارد که سلطه گری را دنبال می کند. با این نگاه و نشانه آنان همواره تلاش کرده اند تا از قدرت نظامی خود برای ارعاب استفاد کنند و هر از چندی گزینه نظامی را مطرح می کنند. ما هم به عنوان کشوری که همواره مورد تهدید بوده ایم نباید خام این حرفهای قشنگ اولیه شویم و احساس کنیم که تهدید وجود ندارد.
البته ریاست جمهوری اشاره کردند که ما تهدید را مدیریت کردیم، این مسئله تا بخش زیادی درست است ولی مفهومش این نیست که در اقدامات اجرایی تهدید سخت را در نظرنگیریم. لذا پدافند غیر عامل بدنبال این است که بصورت بلندمدت در قالب سیاستهای بلند مدت بدون توجه به جابجایی دولتها سیاست های دفاعی را در برنامه توسعه دنبال کند.
ضمن اینکه دستگاههای دفاعی ما از آمادگی خوبی و حداکثر آمادگی لازم را در برابر تهدید دارند متناسب به شدت تهدیدات واکنش لازم را از خود نشان خواهند داد و همچنین واکنش ما دربرابر هرگونه اقدام تهدید آمیز دشمنان با حداکثر قدرت خواهد بود.
------------------------------------
گفتگواز: محمدابراهیم پاکزاد
نظر شما