تنش آبی تهدیدی برای میراث تمدن مادها/ آب سد تالوار همدان را نجات می دهد

به گزارش خبرنگار مهر، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل تشکیل تمدن‌ها در هر نقطه از دنیا وجود عوامل مناسب برای حیات است . شرایط اقلیمی مناسب همدان و قرار گرفتن در دامنه کوه الوند و وجود هزاران چشمه از ارتفاعات سه هزار متری  قله الوند تا سطح شهر همدان در محلات مختلف آن این شهر را در گذشته به چشمه ساران معروف می‌کند و از سوی دیگر وجود دو هزار و 800 قنات در سطح استان همدان که وظیفه تامین آب شرب مردم را به عهده داشته‌اند زمینه مساعدی را در 100سال اخیر برای رشد جمعیت فراهم می‌کند به طوری که هم اکنون در استان همدان که به بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر جمعیت رسیده به یک میلیون و 72 هزار نفر خدمات آبرسانی انجام می‌شود.

اما سالهای سال است که همدان با تنش آبی مواجه بوده و در فصل تابستان و پاییز  با قطعی مواجه بوده و یا در آستانه قطعی آب قرار می‌گیرد.

براساس آمار در حالی که در سال آبی 92 -93 که در مهر ماه به پایان رسید شاهد بارش‌های مناسبی بودیم به طوری که تغییران نشان از رشد 80 تا 96 میلمتری بارش به نسبت سال گذشته در شهر همدان،14 میلیمتری در ملایر،15 میلیمتری در تویسرکان،33 میلیمتری در نهاوند،80 میلیمتری در کبودر آهنگ،35 میلیمتری در رزن،35 میلیمتری در فامنین،49 میلیمتری در قهاوند،18 میلیمتری در اسد آباد و 69 میلیمتری در بهارداشت و شهر همدان  شاهد بارش 330 میلیمتری بارندگی در یک سال آبی اخیر بود و پیش بینی‌ها برای پایان خشسکسالی  آغاز شده بود، اما  استفاده بی رویه از آب‌های زیر زمینی دشت‌های همدان در سالهای اخیر و همچنین  استفاده از ذخیره آب سد اکباتان در پاییز سال گذشته خود موجب  شد تا این فرصت به دست آمده تبدیل به واقعیت نشود و هم اکنون ظرفیت سد اکباتان به یک سوم خود کاهش یافته است.

معاون عمرانی استاندار همدان در این زمینه با تاکید برلزوم صرفه جویی آب در همدان گفت: آب به عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه نیاز به مدیریت افراد توانمند و خبره دارد که شرکت آبفا در این زمینه عملکرد خوبی داشته است.

محمود رضا عراقی عنوان کرد: در این زمینه با تشکیل شورای عالی آب، برنامه‌های جامعی برای مدیریت در بهره برداری از آب، توزیع عادلانه و حفاظت از آن مدنظر است.

مواجهه با تنش آبی

معاون عمرانی استاندار همدان گفت: با وجود اینکه همدان با تنش آبی مواجه بود، اما تاکنون با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته کوچک‌ترین وقفه‌ای در روند آبرسانی به شهرهای استان ایجاد نشده است.

عراقی با اشاره به اینکه در حال حاضر 92 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، ادامه داد: این در حالی است که باید بر اساس استانداردهای جهانی 70 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف شود.

وی هشت درصد آب کشور را در اختیار صنعت و تأمین آب شرب برای شهروندان دانست و یکی از مشکلات هدر رفت آب و قدر ندانستن این موهبت الهی را مدیریت قیمت آن عنوان کرد و اظهار داشت: قیمت آب زیر زمینی و آب کشاورزی مجانی است و ادعا نداریم که به این بخش نباید یارانه تعلق بگیرد اما هزینه‌های آب باید در بخش کشاورزی دریافت شود.

عراقی با تاکید بر اینکه باید قوانینی در مورد آب گذاشته شود، بیان داشت: بهره برداری بیش از حد از آب بر کیفیت آب تاثیر گذاشته و شوری آب را بیشتر کرده است.

مدیرعامل شرکت آبفای استان همدان نیز گفت: خدمات آبرسانی به 29 شهر و 9 شهرستان توسط شرکت آب و فاضلاب استان همدان انجام می‌شود.

سید هادی حسینی بیدار افزود: جمعیت شهری همدان یک میلیون و 77 هزار نفر است که از این تعداد، یک میلیون و 72 هزار نفر تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب استان همدان هستند و 99درصد جمعیت شهری استان تحت پوشش خدمات آبی شرکت هستند و جمعیت تحت پوشش سیستم دفع فاضلاب در استان نیز 64 درصد است.

حسینی بیدار منابع تأمین آب استان همدان را شامل 253 حلقه چاه، دو چشمه، 3سه رشته قنات و سد اکباتان و آبشینه بر شمرد و افزود: استفاده از رودخانه‌های سطحی در فصول غیر زراعی، اجاره چاه‌های غیر دولتی، مدیریت فشار ویژه در شبکه با تناسب نیاز مردم، پیگیری انشعابات غیرمجاز، حفاری چاه‌های جدید و اجاره چاه‌های کشاورزی از راهکارهای تامین آب برای مردم همدان بوده است.

مدیرعامل شرکت آبفای استان همدان تاکید کرد: هم‌اکنون وضعیت آب در کشور بحرانی است و امید است با بارش مناسب و تدابیر اندیشیده شده این وضعیت بهبود یابد اما مردم همدان باید تا حد امکان در بخش آب صرفه‌جویی کنند زیرا آب سرمایه گرانبهایی برای آیندگان است.

در حالی که مدیر عامل آب منطقه  ای زنجان سه ماه قبل از آبگیری سد تالوار در 22 بهمن سال جاری خبر داده مدیر عامل آب منطقه ای همدان نیز  از قرار گرفتن طرح انتقال آب به همدان از این سد در مراحل پایانی سخن می‌گوید.

مرتضی عزالدین با اشاره به اینکه اعتبار طرح انتقال آب سد تالوار به همدان امسال 26 میلیارد تومان بوده و تاکنون 70 درصد آن تخصیص یافته است،گفت: 20 میلیارد تومان از محل اعتبارات دفتر مقام معظم رهبری به پروژه خط انتقال آب از سد تالوار به همدان ابلاغ شده که 10 میلیارد تومان از این مبلغ تخصیص یافته و مابقی نیز در نیمه دوم سال تخصیص می‌یابد.

11 استان در معرض خشکسالی

وی با اشاره به اینکه همدان در سالجاری جزو 11 استان در معرض خشکسالی قرار گرفته است، ادامه داد: اعتباراتی برای پروژه‌های آبرسانی در برای استان‌ها نظرگرفته شده که شامل 10 میلیارد تومان می‌شود.

مدیر عامل آب منطقه ای همدان طول خط انتقال آب از سد تالوار به همدان را 140 کیلومتر اعلام کرد و گفت: تاکنون 105 کیلومتر از خط انتقال لوله گذاری شده و 35 کیلومتر باقی مانده است.

عزالدین با تاکید براینکه به دنبال این هستیم 20 کیلومتر از خط انتقال آب از سد تالوار به همدان را در آینده نزدیک اجرایی کنیم تا از این طریق آب را به سمت چاه‌های خالق هدایت کرده و برای سال بعد از این چاه‌ها برای تامین آب شهر همدان استفاده کنیم، اذعان داشت: با توجه به توان فنی پیمانکار به دنبال این هستیم تا امسال خط انتقال را به پایان برسانیم.

عزالدین ادامه داد: سه سد گرین، آلان و خرم رود کمتر از20 درصد پیشرفت فیزیکی دارند که می‌توان این پروژه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کرد.

وی افزود: سد کلان ملایر 98 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و به زودی عملیات اجرای دو درصد باقیمانده این سد پایان یافته و به بهره برداری خواهد رسید.

عزالدین افزود: اعتبار مورد نیاز برای اتمام این پروژه 150 میلیارد ریال است.

وی درباره وضعیت ذخیره آب سد اکباتان همدان نیز گفت: در حال حاضر سد اکباتان 10 میلیون و 500 هزار متر مکعب آب دارد که این میزان در مدت مشابه سال گذشته چهار میلیون مترمکعب بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان با تاکید بر صرفه حویی آب توسط مردم بیان داشت: با همکاری مردم در مصرف بهینه آب می‌توانیم تا آبان ماه که فصل بارش‌هاست، قطعی آب نداشته باشیم.

معاون استانداری همدان نیز از تخصیص ۳۰ میلیارد تومان اعتبار به پروژه آبرسانی از سد تالوار خبر داد و گفت: ۱۰۰ میلیارد تومان وعده معاون برنامه ریزی رئیس جمهور برای آبرسانی به تالوار عملیاتی نشده است.

خسرو سامری با اشاره به اینکه در بودجه امسال 27 میلیارد تومان برای پروژه آبرسانی از سد تالوار به شهر همدان در نظر گرفته شده است گفت: این میزان نمی‌تواند پاسخگوی نیاز پروژه باشد.

سد تالوار در حال آبگيري

وی با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته توسط استاندار و نمایندگان از وزارت نیرو و دفتر مقام معظم رهبری برای جذب اعتبارات گفت: خوشبختانه این پیگیری‌ها ثمربخش بوده و 20 میلیارد تومان از محل اعتبارات دفتر مقام معظم رهبری و 10 میلیارد تومان از محل اعتبارات خشکسالی برای این پروژه اعتبار در نظر گرفته شد.

سامری اعتبار امسال پروژه آبرسانی از تالوار را 57 میلیارد تومان اعلام کرد.

آنچه که مشخص است یکی از مهم‌ترین عوامل برای ادامه زندگی بشر در هر منطقه ای ماده حیاتی آب است که این امر به علت شرایط ژئوپولوتیکی ایران و قرار گرفتن در مدار کم بارش به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها برای توسعه کشور تبدیل شده است .

در حالی که در شهرهای باستانی جهان چون روم همچنان چشمه ساران و قنوات مورد استفاده قرار می‌گیرند در شهر همدان شاهد بسته شدن، تغییر مسیر و آلوده شدن آنها به فاضلاب در محلات قدیمی هستیم تا جایی که اکنون کهنسالان تنها یادی از وجود آن‌ها در ذهن خود دارند در حالی که این نعمت‌های خدادادی علاوه بر تامین آب شرب می‌توانست جاذبه ای گردشگری  نیز باشد.

در حالی مسئولان از صرفه جویی و لزوم آن سخن می‌گویند که بر همه ما بدیهی است اما عملکردهای گذشته زمینه مشکلات سال‌های اخیر را به وجود آورده و همچنان وضعیت خشکسالی بر استان همدان حاکم است.

اگر با تدبیر و استفاده از داشته‌های خود نتوانیم از نعمت‌های خدادادی این استان استفاده کنیم دیری نمی‌پاید که تمدنی که مادها در همدان بنا نهادند با تنش آبی که بسیاری از تمدن‌ها را از صفحه تاریخ ناپدید کرد مواجه خواهیم شد.