خبرگزاری مهر، گروه استانها: آثار تاریخی استان مرکزی ار تنوع بالایی برخوردار است و از ستون‌های باستانی خورهه گرفته تا تپه‌های تاریخی ساوه، حکایت از قدمت چندین هزار ساله و تاریخ کهن تمدن در این دیار دارد.
شهر ساوه به عنوان یکی از شهرهای کهن استان مرکزی با بهره گیری از قدمت تاریخی و جاذبه‌های گردشگری متعدد، همواره مقصد مناسبی برای گردشگران نوروزی است.
آثار بر جای مانده از دوران پیشین و اشیای تاریخی ساوه، گنجینه‌ای گرانبها و میراثی نفیس از زندگی، آداب و رسوم و سنن گذشتگان و چگونگی شکل گیری تاریخ و تمدن این خطه بوده که ظرفیت مناسبی برای بهره مندی مسافران نوروزی است.
وجود تپه‌های باستانی، آب انبارهای قدیمی، زیارتگاه‌های معروف به اشموئیل پیغمبر و شاهزاده سلیمان، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، فرصت‌های گردشگری این شهر است.
مناطق طبیعی، آبشارها، روستاهای تاریخی، زیبا و سرسبز از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهرستان ساوه به شمار می‌روند.
مسجد جامع یک هزار ساله ساوه، از قدیمی ترین مساجد ایران
مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی سال‌ها و دوره‌های مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده‌است. هرچند با توجه به تغییراتی که این مسجد در طول قرن‌ها داشته‌است دیگر چیزی از آن مسجد اولیه باقی نمانده‌است. این مسجد تماماً از خشت و گل ساخته شده که در نوع بی‌نظیر است.
تا به حال به‌طور دقیق قدمت مسجد جامع ساوه تعیین نشده، اما قدیمی‌ترین وسیله‌ای که در این مجموعه پیدا شده، کتیبه‌هایی است که در قرن چهارم نوشته شده‌اند بنابراین این مسجد حداقل یک هزار سال عمر دارد.
با کاوش‌هایی که طی چند سال گذشته انجام شده و با کشف توده‌های گلی و آواری که به دست آمده، کارشناسان معتقدند که در محل کنونی مسجد جامع، مسجدی قدیمی‌تر وجود داشته که قسمتی از مصالح مسجد امروزی از همان مسجد اولیه تأمین شده‌است.
این مسجد مانند شهر ساوه در زمان حمله مغول آسیب‌های بسیاری دیده است سپس در دوران‌های مختلف از جمله زمان قاجار مرمت شده‌است.
این مسجد مشتمل بر یک صحن و گنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محراب‌هایی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفویه با خط ثلث است. این بنا دارای شبستان‌ها و دهلیزهای زیبای آجری است که از آثار قرن ششم و عصر سلجوقیان به شمار می‌رود.
محراب مسجد جامعه ساوه دارای کتیبه‌های متعدد عمودی و افقی است که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن به خط ثلث و کوفی سوره‌هایی از قرآن کریم گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستان‌های این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قرار دارد.
شهر زیرزمینی آوه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی
شهر آوه در بخش مرکزی شهرستان ساوه و در حاشیه آزادراه ساوه سلفچگان در جنوب شرقی شهر ساوه واقع شده که از جنوب به کوه قدمگاه و از غرب به کوه پلنگ آباد محدود می‌شود.
در کتاب مرآت البلدان ساخت شهر تاریخی آوه به اردشیر بابکان نسبت داده شده است و وجود محوطه باستانی، آب انبار قدیمی، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، در شمال این شهر با ۲۲۰ هکتار عرصه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی به شمار می‌آید.
محوطه تاریخی آوه یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی است که در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده، متروک شد و پس از گذشت سال‌ها در زیر خاک مدفون گردید.
در دامنه تپه باستانی آوه که نزدیک به ۳۰ متر ارتفاع دارد و بقایای برجای مانده از برج یا ساختمانی مرتفع به نظر می‌رسد، حجم بالایی آجر مربوط به ساخت و سازهای محوطه، از سطوح فوقانی به پایین ریخته شده است.
طی بررسی‌ها و مطالعات باستان شناسی، سفال‌های مکشوفه از این منطقه مربوط به عصر مفرغ، آهن و دوره میانی اسلامی است. کاروانسرای موجود در محوطه، یکی از آثار زیبای دوره صفوی است که به شکل چهار ایوانی و قرینه سازی کامل ساخته شده است.
این کاروانسرا در حدود دو هزار و ۸۰۰ مترمربع وسعت دارد و آب انباری در مقابل دروازه ورودی آن قرار دارد که مصالح به کار رفته در آن شباهت زیادی با مصالح به کار رفته در کاروانسرا دارد و به نظر می‌رسد برای تأمین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.
یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه بقعه امامزاده عبدالله است که ساختمان ساده ای دارد و از آثار دوره سلجوقی است. در سال‌های اخیر محوطه تاریخی آوه تعیین حریم شده و با استقرار پایگاه یگان حفاظت آثار تاریخی محافظت می‌شود.
منطقه نمونه گردشگری کهک و بالقلو، میزبان نوادگان امام موسی کاظم (ع)
روستاهای کهک و بالقلو در ۴۵ کیلومتری جاده ساوه به همدان و از توابع بخش نوبران است. پس از گذشت حدود ۴۵ کیلومتر از ساوه، شهر غرق آباد نمایان می‌شود و پس از گذشت چهار کیلومتر به سمت جنوب، روستای بالقلو خودنمایی می‌کند.
روستای بالقلو دارای آب و هوای معتدل و دارای باغات پرمیوه از قبیل گوجه سبز، گردو، انگور، آلبالو و شاه توت است. از جاذبه‌های گردشگری روستای بالقلو وجود امام زاده نوح و کوه بزرگی است که در کنار این امام زاده دیده می‌شود و دارای چشمه‌ای است که آب آن از دل کوه تأمین می‌شود.
امامزاده نوح از نوادگان امام موسی کاظم بوده و تاریخ ساخت بقعه آن به قرن نهم هجری و دوره صفویه باز می‌گردد. مناظر طبیعی بکر و چمنزارهای سبز این روستاها از جمله جاذبه‌های طبیعی و گردشگری منطقه به شمار می‌آید.
منطقه نمونه گردشگری سامان، میزبان آبشارها و آسیاب‌ها
سامان نام روستایی در شمال غربی شهرستان ساوه است که در ۱۹ کیلومتری شمال غربی بخش نوبران، در مجموعه دهستان قره چای و در دامنه جنوبی کوه‌های خرقان قرار دارد.
رود سامان در تمامی فصول دارای آب است و دارای جاذبه‌های طبیعی فراوانی مانند آبشارهای بزرگ و کوچک، چرخ آب، دیواره‌های بسیار بلند، درختان کهن و پوشش گیاهی خاص منطقه است.
در طول مسیر رودخانه چند آسیاب آبی قدیمی وجود دارد که اولین آن به قازان بیگ (دیگ بزرگ) مشهور است. قلعه سامان در غرب منطقه قرار دارد و مشرف به قلعه صلصال و شاهزاده مسلم است که راه تلگرافی و امنیتی بین سه منطقه استراتژیک بوده است.
بافت منطقه بسیار قدیمی و از میراث فرهنگی و تاریخی کهن پیشینیان برخوردار است و موقعیت بکر و طبیعت چشم نواز آن برای کوهپیمایی بسیار مناسب است.
منطقه نمونه گردشگری روستای باغ شیخ، از زیباترین روستاهای کویری
باغ شیخ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه است که در هشت کیلومتری شهر ساوه، بین دو روستای احمد آباد و طراز ناهید قرار گرفته است. باغ شیخ از جمله روستاهای کویری به شمار می‌رود و معماری بافت تاریخی روستا نیز مطابق با ویژگی معماری شهرهای کویری است.
از جمله آثار تاریخی روستا، کاروانسرای عبدالغفارخان است که تاریخ بنای آن به سال ۱۲۴۰ هجری قمری و دوران فتحعلیشاه قاجار باز می‌گردد که خود می‌تواند یکی از دلایل شکل گیری روستا باشد.
این کاروانسرا از زیباترین کاروانسراهای واقع در دشت فلات است که دارای یک حیاط مرکزی و چهار ایوان بزرگ در جوانب آن است. در چهار گوشه حیاط اصطبل‌هایی که به نام شترخوان معروف بوده اند قرار دارند، اتاق مسافران در اطراف حیاط مرکزی واقع شده که چند پله هم از کف حیاط بالاتر است تا هم از آب و گل و هم از گرد و خاک کف حیاط دور باشند.
تکیه باغ شیخ در مرکز بافت روستایی با طرحی شبستانی و با ۱۰ ستون استوانه‌ای با آجر اجرا شده و در محل تلاقی سه گذر اصلی ساخته شده است که حد خارجی آن با تبعیت از بافت ارگانیک به بدنه خانه‌ها و گذرها محدود شده و حلقه مرکزی آن یک شش ضلعی منتظم را تشکیل می‌دهد.
در شرق روستای باغ شیخ محوطه وسیعی در حدود ۵۰۰ متر مربع قرار دارد که با توجه به آثار سفال‌های فیروزه‌ای رنگ مکشوفه از این منطقه، مربوط به دوره اسلامی و خصوصاً دوره‌های سلجوقی و ایلخانی تا اواسط قرن هشتم هجری قمری است.
بنای قیز قلعه، نگینی در پهنه دشت ساوه
بنای قیزقلعه در بخش مرکزی شهرستان ساوه در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی ساوه و مجاور روستای قیز قلعه بر روی صخره‌ای بلند واقع شده است. یکی از مسیرهای دسترسی به قلعه از جاده قدیم ساوه به همدان و مسیری است که به سد الغدیر منتهی می‌گردد، پیش از رسیدن به سد، از طریق روستای آسیابک بند و روستای قیزقلعه، می‌توان به بنا دسترسی یافت.
برای رسیدن به قلعه می‌توان باوسیله نقلیه سواری تا پای دامنه صخره رفت و سپس مسافتی حدود ۳۰۰ متر را پیاده طی کرد تا به دروازه اصلی ورودی به قلعه رسید. در بیشتر موارد در نزدیکی قیز قلعه‌ها، بناهای منسوب به پسر (قلعه پسر یا اوغلان قلعه) یافت می‌شود.
قصر، عبادتگاه و دژ دفاعی قلعه دختر، بر روی صخره بلندی مشرف به دشت ساوه بنا شده که از سه طرف شرق، غرب و جنوب به وسیله صخره‌های متعدد دیگری احاطه شده است.
بنا کاملاً بر دشت ساوه مسلط بوده و دارای چهار برج دیده بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده است. ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده صورت می گرفته که با مهارت ویژه ای استتار شده اند و استتار راه پله‌ها با ساختن دیورای از لاشه سنگ و ساروج، درست در امتداد دیواره‌های صخره صورت گرفته است.
پنج راه پله پشتی بنا و دو راه پله درغرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاقهای تعبیه شده در دل صخره منتهی می‌شوند. ازپله های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان و از پله‌های غربی برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می شده است.
در اطراف کاخ اصلی حفره‌های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله‌های سفالی شکسته‌ای در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب است. بنای قیز قلعه در سال ۴۷۳ هجری قمری اهمیت و رونق خاصی پیدا کرد، به دستور حسن صباح مورد بازسازی، تعمیر و مرمت قرار گرفته و محل استقرار اسماعیلیان ساوجی شد.
محوطه و فضای طبیعی و کوهستانی آن، فضایی مناسب برای کوهنوردی و جذب گردشگران و دوستداران طبیعت است.
گفتنی است علاوه بر وجود مناطق بکر گردشگری و تاریخی در حواشی شهر ساوه، وجود بناهای متعدد تاریخی و کهن در شهر ساوه از جمله موزه چهارسوق، مسجد سرخ، آرامگاه امامزاده سید اسحاق، امامزاده سید علی اصغر و مجموعه تاریخی بازار ساوه از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهر است.
نظر شما